اتابک صدرخردمند - دانشجوی دکتری معماری منظر دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین الملل ارس
میرسعید موسوی - استادیار گروه معماری و شهرسازی واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران

شهر به عنوان مجموعه ای از عوامل مختلف طبیعی و اجتماعی بایستی به گونه ای طراحی و اجرا شود تا پاسخگوی نیازهای گوناگون همه شهروندان باشد. افراد معلول و نابینا هم به عنوان یکی از اقشار جامعه بدلیل فقدان یا نقص در ارتباط با محیط اطراف و دریافت اطلاعات محیطی با مشکلاتی روبه رو هستند. بدون شک معلولیت محدودیت هایی را برای شخص به همراه دارد که در صورت فراهم بودن آموزش های مختلف، توان بخشی و امکانات شهری مناسب و اصول مند، در اکثر موارد از میزان محدودیتها کاسته می شود. نبود سیستمی مناسب برای رفت و آمد معلولین و افراد سالخورده مشکلاتی را برای این افراد به وجود آورده است که جا دارد معماران و شهرسازان آنها را در طراحی ساختمان ها و طراحی شهری مورد نظر و استفاده قرار دهند. ایجاد راهکارهای عملی، استفاده فضای شهری و ایجاد مبلمان شهری مناسب، توجه به حریم ساختمان ها و عوامل دیگر می تواند ما را در پیشبرد اهدافی که به سلامت و ایمنی جامعه منجر می شود رهنمون سازد. مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولان از اولویت دارترین برنامهها و اقدامات مدیریت شهری محسوب می گردد. با این وجود بسیاری از عرصه های عمومی شهری همچون گذرگاهها، پارکها و مراکز شهری در اغلب شهرها با معضل نامناسب بودن فضا برای استفاده معلولان و ناتوانان مواجه اند. در بند ۲۵ مصوبه سی و هفتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ارتباط با حقوق افراد معلول چنین آمده است: اصل تساوی حقوق معلولین و افراد سالم حاکی از آن است که نیازهای کلیه افراد جامعه از اهمیت یکسانی برخوردار بوده و رفع نیازهاست که می بایست اساس برنامه ریزی جوامع را تشکیل دهد. بنابراین، مناسب سازی فضاهای شهری برای افراد معلول و کم توان نه تنها از نظر حمل و نقل و جابجایی، بلکه از دیدگاه اجتماعی و بعد انسانی نیز حائز اهمیت می باشد. در این مقاله سعی شده است که به شناخت معلولیت پرداخته و با ذکر مشکلات عمده آنان در محیطهای شهری، تلاش شود راهکارهایی برای رفع این مشکلات ایجاد کرد. روش تحقیق در این مقاله، مطالعات کتابخانه ای، مطالعات میدانی می باشد.

نابینایان، معلولین، محیط های شهری، عصای سفید