حسین زمانی - گروه طراحی ماشین‎آلات مواد غذایی، موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
سارا ناجی طبسی - گروه نانوفناوری مواد غذایی، موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
حسین افخمی روحانی - پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
سید مصطفی احمدزاده - گروه قرآن و مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مشهد، ایران
مصطفی شهیدی نوقابی - گروه شیمی مواد غذایی، موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران

سابقه و هدف: طراحی فرایندها و نظام‎های تمدنی بر اساس مبانی قرآنی یکی از مسائل اصلی حوزه‎های معرفتی و مدیریتی در جامعه اسلامی است. تغذیه از حیاتی‎ترین فرایندهای زندگی است و بر اساس مبانی اسلامی در تامین سعادت دین و دنیای انسان نقش کلیدی دارد. از دیدگاه جهان بینی اسلامی، تغذیه بر جسم، فکر و ایمان انسان اثر می گذارد. ازاین رو، هدف این پژوهش تبیین مفهومی زنجیره غذایی بر اساس شاخص های غذای طیب در قرآن کریم بود.روش کار: این پژوهش از نوع تحلیل محتوای کیفی است که در آن به استناد آیات قرآن کریم و با تکیه بر تفاسیر به یکی از جنبه های مغفول تغذیه پرداخته شده است. برای تحلیل واژه طیب، نخست معنای لغوی آن در آثار لغت شناسان بررسی شد و از مجموع آرای آنان معنایی جامع و مانع به دست آمد. برای دستیابی به استاندارد غذای طیب، این واژه در قرآن کریم تحلیل و بررسی معناشناختی شد و از طریق ترسیم شبکه معنایی، هسته معنایی آن استخراج و بر پایه آن، شاخص های غذای طیب استخراج شد. مولفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند.یافته ها: غذای طیب غذایی پاک و تکوینی است که با ساختار بدن هماهنگی کامل دارد و لذت بخش، مطابق با ذائقه، مطبوع، دارای اثر مفید و سازنده برای جسم و روح و غیرمضر و غیرمخرب است. حلال چیزی است که ممنوعیتی نداشته باشد و طیب به چیزهای پاکیزه گفته میشود که موافق طبع سالم انسانی است، نقطه مقابل خبیث که طبع آدمی از آن تنفر دارد. از نظر مفهومی، غذای طیب غذای حسن، مفید، سالم و بدون ضرر، حلال، پاک، متناسب با مزاج، بدون آلودگی ظاهری و باطنی و غذای با ارزش غذایی کامل است. نتیجه گیری: شاخص های غذای طیب عناصر اصلی استانداردی جامع و فرایندی برای کل زنجیره تولید تا مصرف مواد غذایی است که استانداردی با کیفیت برتر برای بهینه سازی فرایندهای غذایی محسوب می شود.

استانداردسازی کیفی، زنجیره تغذیه، شاخص های غذای طیب، معناشناسی طیب