زینب نوری - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
بلقیس روشن - استاد گروه زبانشناسی و زبانهای خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
ارسلان گلفام - دانشیار گروه زبان شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

مفهوم «زمان» یکی از مهم ترین و اساسی ترین مفاهیم در ذهن و زندگی انسان است که طبق یافته های زبان شناسان شناختی، در زبان ها و فرهنگ های مختلف غالبا به صورت استعاری درک و بیان می شود. پژوهش حاضر به بررسی استعاره های مفهومی زمان در زبان فارسی می پردازد و هدف آن ارائه انگاره ای نظام مند از انواع استعاره های مفهومی است که سخنگویان زبان فارسی برای درک و بیان مفهوم زمان به کار می گیرند. این مطالعه براساس نظریه استعاره مفهومی (لیکاف و جانسون، ۱۹۸۰، ۱۹۹۹، لیکاف، ۱۹۹۳) و نظریه طرحواره های تصوری (جانسون، ۱۹۸۷) انجام می گیرد و داده های آن عمدتا از پیکره همشهری (نسخه دوم) استخراج شده اند که با داده های حاصل از جستجوی اینترنتی در جستجوگر گوگل تکمیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که در زبان فارسی مفهوم زمان براساس سه طرحواره تصوری حرکت، ظرف و شیء و از طریق استعاره های مفهومی «زمان، مکان است»، زمان شیء (متحرک یا ثابت) است»، «زمان انسان است» و «زمان ظرف است» درک و بیان می شود.

استعاره مفهومی, استعاره زمان, معناشناسی شناختی, مفهوم سازی استعاری, طرحواره تصوری