فاطمه سادات طاهری - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان
مرضیه همتی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه کاشان. کاشان. ایران

شیوه ­های نوآوری در مناظره­های شعر نیمایی   فاطمه سادات طاهری * مرضیه همتی**   چکیده مناظره، اسلوبی بیانی است که پیشینه ی آن به ایران پیش از اسلام برمی‎‎­گردد. شاعران هر دوره برای دستیابی به اهدافی­ که با توجه به ذوق و قریحه ی شاعران و جهان­بینی رایج در آن دوره تغییریافته، مناظره­سرایی کرده­اند. فضای فکری، اجتماعی و سیاسی حاکم بر جامعه ی معاصر، تحولات گسترده­ای در مناظره­سرایی ایجاد کرده است؛ ازاین رو نگارندگان با رویکرد توصیفی- تحلیلی و پاسخ به این پرسش­های بنیادی که مناظره­های نیمایی فارسی با مناظره­های سنتی چه تفاوت­هایی دارند و این نوآوری­ها در چه عواملی ریشه دارد؟ استنتاج می­کنند: برخلاف مناظره­های سنتی که همواره از دوطرف حق مطلق و باطل مطلق تشکیل­ شده­اند و یکی از طرفین قدرتمندانه پیروز می­شود و طرف مقابل به­شدت شکست ­می­خورد، در مناظره‎های نیمایی اغلب طرفین مناظره به یکدیگر کمک­ می­کنند تا هردو به حقیقت نزدیک شوند. شاعران معاصر در قالب و فرمی‎‎ نو که حاصل آزادی بیان در آفرینش هنری است، فضایی تعاملی ایجاد می­کنند و در این فضای تعاملی به گفت وگو‎های دونفره، چندنفره یا خودگویی و حدیث نفس می­پردازند و با بهره‎گیری از شخصیت­های نمادین، کارناوال و آشتی­ دادن عناصر متضاد در فضای مکالمه­ای به نقد اجتماعی می­پردازند و به طورمعمول با بهره­گیری از گزاره‎های خطابی، فضایی چندصدا می­آفرینند. واژه ­های کلیدی: شخصیت­های نمادین، کارناوال، گروتسک، گفت وگوی باختینی، مناظره­ های نو.    * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان taheri@kashanu.ac.ir (نویسنده ی مسئول) ** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان marziehhemati@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: ۲۳/۶/۱۴۰۰                   تاریخ پذیرش مقاله: ۲/۱۱/۱۴۰۰

واژه ­های کلیدی: شخصیت­های نمادین, کارناوال, گروتسک, گفت وگوی باختینی, مناظره­ های نو