حسین میردریکوند - Department of Environmental Science and Engineering, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
فاطمه رضویان - Department of Environmental Science and engineering, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
علی نخعی - ۳ Institute of Petroleum Engineering, College of Engineering, University of Tehran, Iran
بهناز مرادی غیاث آبادی - Department of Environment, Damavand Branch, Islamic Azad University, Damavand, Iran
رضا غلام نیا - Department of Safety Engineering, Faculty of Health, Safety and Environment, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

فوران جریان کنترل نشده ای از سیالات سازند به درون ستون چاه نفت است که به علت زنجیره ای از نقص و شکست لایه های حفاظتی چاه رخ می دهد و قابلیت تبدیل شدن به حوادث فاجعه بار مانند انفجار، تلفات شدید انسانی و آلودگی زیست محیطی را دارد. بهبود عملکرد لایه های حفاظتی چاه و پیشگیری از رویداد فوران، مستلزم بررسی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد لایه های حفاظتی با در نظر گرفتن میزان وابستگی بین آنها است. در همین راستا در ابتدا عوامل کنترلی موثر بر فوران در چهار گروه عملیاتی، فردی، تجهیزاتی و سیاستگذاری بر اساس مطالعات پیشین شناسایی و انتخاب شدند، سپس جهت تعیین استراتژی مناسب کاهش ریسک فوران میزان تعامل و ارتباط متقابل بین این عوامل و میزان وزن موثر آنها با استفاده ترکیب روش دیمتل(DEMATEL) بر پایه تحلیل شبکه ای (ANP) محاسبه و تحلیل گردید.یافته ها: نتایج نشان داد عامل سیاستگذاری با میزان شاخص اثرگذاری (R+D) برابر با ۰.۹۶۵ اهمیت و تعامل بیشتری نسبت به سایر عوامل در پیشگیری از رویداد فوران دارد. همچنین عامل تجهیزاتی با شاخص جهت تاثیر (R-D) برابر با ۰.۲۶۸ "اثرگذارترین" و عامل عملیاتی با R-Dبرابر با ۰.۴۲۴- "اثرپذیرترین" عامل در بین سایر عوامل است. بیشترین وزن موثر در پیشگیری از رویداد فوران مربوط به عامل عملیاتی است. بطوریکه در این عامل معیار فشار هیدرواستاتیکی، یکپارچگی و استحکام چاه، پایش چاه بترتیب در اولویت اول، دوم و سوم قرار گرفت. در همین راستا در عامل سیاستگذاری، معیار مدیریت اضطراری اولویت چهارم و ارزیابی ریسک اولویت پنجم را به خود اختصاص داد. با توجه به تعامل بیشتر عامل سیاستگذاری با سایر عوامل درصورت توجه و تمرکز ویژه تصمیم گیران به عامل تجهیزاتی بعنوان عامل "اثرگذار" و در نتیجه اثر هم افزایی آن بر عامل "اثرپذیر" عملیاتی می توان به موفقیت چشمگیری در بهبود عملکرد لایه های حفاظتی در پیشگیری از رویداد فوران دست یافت.

Drilling, Blowouts, Multiple Criteria Decision Making (MCDM), DEMATEL, DANP