رسول صادقی - دانشیار جمعیت شناسی دانشگاه تهران معاون پژوهشی موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور
غلامرضا غفاری - دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه تهران
مریم رضایی - دانشجوی دکتری جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

کاهش سرمایه اجتماعی، یک عامل کلیدی زمینه­ای-ساختاری اثرگذار بر افزایش تمایل به مهاجرت از ایران در سال­های اخیر است. هدف از مطالعه پیش رو، شناخت رابطه سرمایه اجتماعی، ابعاد و سطوح آن با تمایل ایرانی ها به مهاجرت به خارج از کشور با استفاده از تحلیل ثانویه داده های خرد پیمایش ملی سرمایه اجتماعی در ایران در سال۱۳۹۳ است. تعداد نمونه مورد بررسی شامل ۱۴۰۳۵ نفر افراد ۱۸ سال به بالای ساکن در ۳۱ استان کشور با استفاده از تکنیک نمونه­گیری چندمرحله­ای است. نتایج مطالعه نشان داد: ۳۷ درصد پاسخگویان از سرمایه اجتماعی پایینی برخوردار بوده­اند و حدود یک چهارم پاسخگویان نیز تمایل زیادی به مهاجرت خارج از کشور دارند. نتایج تحلیل­ دومتغیره نشان داد تمامی ابعاد و سطوح سرمایه اجتماعی با تمایل به مهاجرت خارج از کشور رابطه منفی و معنی­داری دارند. براساس نتایج تحلیل چندمتغیره (آزمون رگرسیون رتبه ای)، با کنترل متغیرهای جمعیتی و زمینه ای، سرمایه اجتماعی همچنان تاثیر منفی و قوی بر میزان تمایل به مهاجرت خارج از کشور دارد. به این معنا که با کاهش ابعاد و سطوح مختلف سرمایه اجتماعی، تمایل به مهاجرت به خارج از کشور افزایش پیدا می­کند. از این­رو، یکی از عوامل و بسترهای مهم افزایش مهاجرت به خارج از ایران، کاهش سرمایه اجتماعی است.

مهاجرت بین المللی, تمایل به مهاجرت, سرمایه اجتماعی, اعتماد اجتماعی, امید اجتماعی