مسعود لطیفیان - عضو هیات علمی/ پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری

این پژوهش برای تدوین برنامه نمونه برداری آفات انباری خرما شامل: شپشه دندانه دار Oryzaephilus surinamensis (Linnaeus)، شب پره آرد Ephestia kueheniella (Zeller) و شب پره هندی  interpunctella (Hübner) Plodiaدر خرمای رقم زاهدی با استفاده از روش طیف سنجی نوری انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و به صورت فاکتوریل انجام شد. فاکتور اول شامل مراحل تخم، لارو، شفیره و حشره کامل و فاکتور دوم ده تراکم ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰، ۴۵ و ۵۰ عدد از هر مرحله بود. نتایج نشان داد که طول موج حداکثر جذب برای تخم، لارو، شفیره و حشره کامل شپشه دندانه دار به ترتیب معادل ۱۲۲۰، ۱۲۴۰، ۱۲۸۰، ۱۳۰۰، شب پره آرد ۱۲۱۰ ۱۲۷۰، ۱۳۲۰، ۱۳۶۰ و شب پره هندی ۱۳۱۰، ۱۳۲۰، ۱۳۸۰، ۱۴۰۰ نانومتر بود. تعداد نمونه لازم (هر نمونه ۱۱۰ گرم میوه) برای ارزیابی صحیح تخم، لارو، شفیره و حشره کامل به ترتیب برای شپشه دندانه دار معادل ۱، ۲،۱ ،۳ ، شب پره آرد ۱، ۱، ۳، ۳ و شب پره خشکبار ۱، ۱، ۲ و ۳ نمونه بود. از دو مولفه تغییرات نسبی (RV) و دقت نسبی شبکه (RNP) برای ارزیابی کارایی استفاده شد. مقدار شاخص RV برای آفات در مراحل رشدی به ترتیب برای شپشه دندانه دار ۲۳/۲، ۲۶/۳، ۱۵/۳، ۵۲/۲، شب پره آرد ۴۲/۱، ۶۴/۱، ۷۸/۱، ۷۱/۳ و شب پره هندی ۲۳/۲، ۲۷/۳، ۱۵/۳ و ۵۲/۳ بود. در تمام موارد، خطای نمونه برداری کم­تر از ۱۰ درصد بود. مقدار شاخصRNP در چهار مرحله رشدی به ترتیب برای شپشه دندانه دار ۷۹/۳۹، ۰۶/۱۸، ۳۹/۳۲، ۳۷/۲۲ شب پره آرد ۵۴/۲۲، ۵۸/۲۷، ۱۵/۳، ۳۳/۱۰ و شب پره هندی ۵۱/۳۶، ۷۱/۲۳، ۵۸/۱۵ و ۹۹/۱۰ بود. با توجه به نتایج، روش طیف سنجی، توانایی تشخیص مراحل پنهان (تخم و شفیره) آفات را با حداکثر دقت و حداقل هزینه دارد.    

آفات انباری, خرما, طیف سنجی نوری, نمونه­ برداری