فریبا قادری - دانشجوی دکتری دانشگاه صنعتی اصفهان
بهرام شریف نبی - استاد دانشگاه صنعتی اصفهان
محمد جوان نیکخواه - استاد گروه گیاهپزشکی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

گندم مهم ترین محصول کشاورزی است و نقش بسیار بارز و چشم گیری در تغذیه مردم جهان و ایران دارد. سپتوریوز خوشه گندم که در اثر قارچ Stagonospora nodorum ایجاد می شود، یکی از مهمترین بیماری هایی است که خسارت نسبتا قابل ملاحظه ای به این محصول در دنیا وارد می کند. به منظور بررسی واکنش ارقام مختلف گندم به جدایه های S. nodorum، نمونه-های گندم آلوده از چهار استان فارس، خوزستان، گلستان و کهگیلویه و بویراحمد جمع آوری و بررسی شدند. از میان ۲۰۰ جدایه بدست آمده، ۱۵ جدایه بر اساس پراکنش جغرافیایی برای مطالعات بیماریزایی انتخاب شدند و شدت بیماریزایی این ۱۵ جدایه S. nodorum در گلخانه بر روی ۲۶ رقم گندم مورد آزمون قرار گرفت. نتایج آزمون، در قالب یک طرح فاکتوریل کاملا تصادفی با نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اولین علائم بیماری بر روی رقم چمران ۶ روز بعد از مایه زنی مشاهده گردید. مقایسه میانگین شدت بیماریزایی جدایه ها با استفاده از آزمون دانکن ارقام را به چهار گروه تقسیم نمود. بیشترین درصد شدت بیماریزایی مربوط به سه جدایه از استان فارس(St ۱, ۲, ۳ ) با شدت بیماریزایی ۹۵/۷۴، ۹۰/۷۴ و ۷۴/۷۴ بود که در واقع میزان بیماریزایی جدایه ها ارتباط معنی داری با نواحی جغرافیایی آنها داشتند. جدایه های S. nodorum جدا شده از علف هرز فالاریس یا علف قناری(Phalaris spp) استان گلستان(علی آباد و کردکوی) هیچ گونه بیماریزایی بروی ارقام مختلف گندم نشان ندادند. حساس ترین و مقاومترین رقم ها به ترتیب ارقام چمران و بک کراس روشن ارزیابی گردید.

Stagonospora, pathogenicity, Wheat