احمد حیدری - بخش تحقیقات آفت کش ها، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
حسین کیشانی فراهانی - بخش تحقیقات آفت کش ها، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
یعقوب فتحی پور - گروه حشره شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

سفید بالک گلخانه Trialeurodes vaporariorum (Hom.: Aleyrodidae) در اکثر مناطق دارای اهمیت اقتصادی بوده و دشمنان طبیعی مختلفی روی آن فعالیت می کنند که در این میان نقش زنبور Encarsia formosa (Hym.: Aphelinidae) انکارناپذیر است. سموم شیمیایی دارای اثرات متفاوتی روی جنبه های مختلف زیست شناسی دشمنان طبیعی می باشند. در این تحقیق اثرات حشره کش های بوپروفزین، پیری پروکسی فن و فن پروپاترین روی ترجیح بین میزبان های آلوده به سم و غیرآلوده و هم­چنین واکنش تابعی زنبور E. formosa مورد مطالعه قرار گرفته است. تیمار زنبورها از طریق در معرض قرار دادن پارازیتوئید با نهشت آفت کش روی برگ صورت گرفت. آزمایشات درشرایط دمائی۱ ± ۲۶ درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی ۵ ±۶۰ درصد و دوره نوری ۱۶ ساعت روشنائی و ۸ ساعت تاریکی انجام شد. براساس نتایج به­دست آمده مشخص گردید میانگین تعداد لاروهای سن سوم پارازیته شده سفید بالک گلخانه توسط زنبور در تیمارهای بوپروفزین و پیری پروکسی­فن با شاهد اختلاف معنی داری نداشت، در حالی­که نرخ پارازیتیسم شاهد به­طور معنی­داری از فن پروپاترین بیشتر بود. واکنش تابعی در شاهد، بوپروفزین و پیری پروکسی فن از نوع ۲ و در تیمار فن پروپاترین از نوع ۳ بود که نشان داد کاربرد سم فن پروپاترین روی میزبان باعث تبدیل واکنش تابعی از نوع ۲ به ۳ شده است. مقادیر قدرت جستجو در واحد زمان در تیمار شاهد و تیمارهای بوپروفزین، پیری پروکسی­فن و فن­پروپاترین به­ترتیب ۰/۰۱۴۳، ۰/۰۱۰۸، ۰/۰۱۳۲ و ۰/۰۰۹۵ بود. براساس نتایج به­دست آمده مشخص گردید که استفاده از سموم بوپروفزین و پیری پروکسی­فن در برنامه های کنترل تلفیقی سفید بالک گلخانه اثرات سوء کمتری روی شکارگری و کارایی زنبور E. formosa خواهد داشت.

Encarsia formosa, Functional response, host preference, Insecticides