وحید مظفری - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس
محمد جعفر ملکوتی - دکتری دانشگاه تربیت مدرس
بهمن خلد برین - عضو هیات علمی دانشگاه ولی عصر رفسنجان
محمد بای بوردی

به منظور تعیین پراکنش، درصد وقوع و همچنین شناسایی عامل و یا عوامل بوجودآورنده عارضه سرخشکیدگی درختان پسته، در سال ۱۳۸۱ از ۲۰۳ باغ مناطق رفسنجان، کرمان، یزد و خراسان بازدید بعمل آمد. میزان وقوع عارضه سرخشکیدگی از ۴ تا ۹۰ درصد با متوسط ۱۵ درصد و در رفسنجان ۲۸ درصد تخمین زده شد. از باغ های مورد مطالعه بطور تصادفی ۳۱ باغ مشخص و با حفر پروفیل نمونه برداری خاک از عمق های ۴۰-۰، ۸۰-۴۱ و ۱۲۰-۸۱ سانتی متر انجام و تجزیه های فیزیکی و شیمیایی انجام گرفت. از آب و همچنین برگ درختان پسته انتخابی نمونه برداری بعمل آمد و تجزیه های شیمیایی انجام پذیرفت. روابط همبستگی بین میزان سرخشکیدگی و فاکتورهای اندازه گیری شده بدست آمد. نتایج نشان داد که سرخشکیدگی با خصوصیات شیمیایی خاک (EC، Na، K، SAR، Na/Ca و Na/K) همبستگی مثبت داشت. با استفاده از رگرسیون گام به گام معادله *۷۳۷/۰=R۲  (SAR)soil۹۴۶/۰+ (K)soil۱۹۴/۰- ۷۹۹/۵۱=Y بین سرخشکیدگی با K و SAR خاک حاصل و در سطح یک درصد معنی دار شد. با توجه به اینکه تعدادی از محققین قارچ Paecilomyces variotii را به عنوان یکی از عوامل بوجودآورنده عارضه سرخشکیدگی پسته معرفی نموده اند، سپس آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی با ۴ تیمار و ۶ تکرار بر روی ۲۴ درخت ۲۵ ساله رقم فندقی در باغی که حدود ۳۰ درصد سرخشکیدگی داشت، طی سال های ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ انجام گرفت. تیمارها عبارت بودند از تیمار اول = شرایط باغدار (سولفات آمونیوم + سوپر فسفات تریپل هر کدام به میزان یک کیلوگرم برای هر درخت)؛ تیمار دوم = تیمار اول + پتاسیم بصورت سولفات پتاسیم به میزان ۳ کیلوگرم برای هر درخت؛ تیمار سوم = تیمار دوم + کلسیم به صورت گچ به میزان ۴۰ کیلوگرم برای هر درخت و تیمار چهارم = تیمار سوم + روی به صورت سولفات روی به میزان ۱۵۰۰ گرم برای هر درخت. در شهریور ماه ۱۳۸۳ مایه زنی قارچ موردنظر به صورت مستقیم روی شاخه های درختان تحت تیمار انجام شد. نتایج نشان داد در تمام شاخه هایی که مایه زنی قارچ P. variotii انجام گرفته بود در مقایسه با شاخه های شاهد (تلقیح شده با محیط کشت بدون قارچ) شانکر دیده شد که نشان می دهد این قارچ یکی از عوامل زنده ایجادکننده این عارضه است. لیکن رعایت اصول تغذیه بهینه بویژه مصرف کودهای حاوی پتاسیم، کلسیم و روی تاثیر معنی داری در کاهش عارضه داشت و این عناصر توانستند طول سرخشکیدگی ایجاد شده را به میزان ۶۳ درصد کاهش دهند.

پسته (Pistacia vera L.)؛ سرخشکیدگی, پتاسیم, کلسیم, روی و سدیم