محمدجواد کثیری - کارشناس ارشد عمران - سازه
حبیب اکبرزاده بنگر - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران

با توجه به اثر تخریبی زلزله های اخیر بر سازه ها، مشاهده شده است که برخی از روش های طراحی لرزه ای کنونی از ایمنی کافی برخوردار نیستند و لزوم اصلاح روش ها احساس می شود. در تحقیقاتی که صورت گرفته سعی شده است روش های طراحی لرزه ای قابل اعتمادی تدوین گردد و برخی از پارامترهای طراحی لرزه ای کنونی اصلاح گردد. یکی از پارامترهای مهم و اساسی "ضریب رفتار سازه" می باشد. بر این اساس فلسفه طراحی لرزه ای ساختمان ها بدین صورت است که طرح باید به گونه ای باشد که ساختمان ها در هنگام وقوع زلزله های کوچک در محدوده خطی و بدون خسارت بمانند و در زلزله های متوسط، خسارت های غیر سازه ای ببینند و در هنگام وقوع زلزله های شدید و خیلی بزرگ، خسارت های سازه ای و غیر سازه ای داشته باشند ولی پایداری کلی آن ها حفظ گردد. سازه ها در هنگام وقوع زلزله های متوسط و بالا وارد محدوده غیر خطی می شوند و برای طراحی آن ها نیاز به یک تحلیل غیر خطی می باشد ولی به دلیل پرهزینه بودن این روش و عدم گستردگی تحلیل غیر خطی و سهولت روش خطی، روش های تحلیل و طراحی معمول بر اساس تحلیل خطی سازه و با نیرو های کوچک شده زلزله منظور می گردد. بدین منظور آیین نامه های طراحی لرزه ای کنونی با فلسفه ذکر شده، نیرو های طراحی لرزه ای خطی ساختمان را از یک طیف خطی که وابسته به پریود طبیعی ساختمان و شرایط خاک محل احداث ساختمان است، بدست می آورند و برای لحاظ کردن اثر رفتار غیر خطی و اتلاف انرژی در اثر رفتار هیستریزیس، میرائی و اثر اضافه مقاومت سازه، این نیروی خطی را به وسیله یک ضریب به نام " ضریب رفتار " به نیروی طراحی تبدیل می کنند. در اینجا این سوال مطرح می شود که اساس قضاوت مهندسی بر چه اصولی مقدار این ضریب را بدست می یابد و در تفسیر آیین نامه ها هیچ مبنای مناسبی ارائه نشده است.همچنین برای طراحی سیستم مقاوم باربر جانبی جدید (قاب بتنی مهاربندی شده با نوار فلزی با خم اولیه بعنوان میراگر) که در این مقاله مدل و مورد بررسی قرار گرفته است، چه ضریب رفتاری باید در نظر گرفته شود؟

ضریب رفتار ، پایداری سازه ها ، تحلیل غیر خطی سازه ها ، اتلاف انرژی