عصمت اشکش - PhD Student in Health Psychology, Department of Psychology, UAE Branch, Islamic Azad University, Dubai, United Arab Emirates
محمدباقر حبی - Assistant Professor, Department of Psychology, Imam Hossein University, Tehran, Iran / Sahobbi۴@gmail.com
مریم مشابخ - Assistant Professor, Department of Psychology, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran
حسن احدی - Professor, Department of Psychology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

مقدمه و هدف: داشتن ادراک درست از بیماری میتواند از طریق افزایش پیروی از دستورات مراقبتی، تطابق بیمار با بیماری اش و رفتارهای خودمراقبتی را تحت تاثیر قرار دهد. لذا هدف مطالعه حاضر تعیین اثربخشی درمان فراشناختی بر ادراک بیماری و رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلابه سندرم روده تحریک پذیر بود. روش کار: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری بود. از جامعه آماری که شامل تمامی بیماران مبتلابه سندرم روده تحریک پذیر مراجعه کننده به مرکز تخصصی و فوق-تخصصی بیمارستان میلاد در شش ماه نخست سال ۱۴۰۰ بودند، تعداد ۳۰ نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه (۱۵ نفر آزمایش و ۱۵ نفر گروه گواه) قرار گرفتند. افراد گروه آزمایش در هشت جلسه ۹۰ دقیقه ای درمان فراشناختی ولز و کولبیر (۲۰۱۲) شرکت کردند، اما گروه گواه درمان روتین دریافت کرد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ادراک بیماری بردبنت و همکاران (۲۰۰۶) و رفتارهای خودمراقبتی کوهن و همکاران (۱۹۹۱) بودند. داده ها با نرم افزار SPSS نسخه ۲۲ و آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر بین گروهی در سطح معنا داری ۰/۰۵=α تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که درمان فراشناخت در بهبود ادراک بیماری (۰/۰۱p<) و افزایش رفتارهای خودمراقبتی (۰/۰۱p<) بیماران مبتلابه سندرم روده تحریک پذیر موثر بود و این نتایج در دوره پیگیری نیز تداوم داشت (۰/۰۱p<). نتیجه گیری: نتایج نشاندهنده اثربخشی درمان فراشناختی بر بهبود ادراک بیماری و افزایش رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلابه سندرم روده تحریک پذیر و تداوم اثربخشی آن بود. بنابراین، درمانگران و متخصصان سلامت میتوانند از روش درمان فراشناختی در کنار سایر روش­های درمانی برای بهبود ویژگیهای مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر به ویژه بهبود ادراک بیماری و افزایش رفتارهای خودمراقبتی استفاده نمایند.  

Metacognitive Therapy, Illness Perception, Self-Care Behaviors, Irritable Bowel Syndrome., درمان فراشناخت, ادراک بیماری, رفتارهای خودمراقبتی, سندرم روده تحریک پذیر.