سمیرا آزاده رنجبر - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران
حسین راغفر - استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه الزهرا (س)
کبری سنگری مهذب - محقق پسادکتری، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

در این پژوهش تلاش شده است تا بررسی شود طی دو دهه ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ پندار خانوارها و بنگاه ها، نسبت به وضعیت اقتصادی زمانی­که آن­ها خوش­بین و یا بدبین هستند، چگونه بر رفتار مالی آن­ها تاثیر گذاشته و این تغییر رفتار چه تاثیری بر متغیرهای اقتصاد کلان گذاشته است.برای این منظور، شبیه­سازی محدود با استفاده از یک مدل مبتنی بر عامل کاملا غیرمتمرکز اقتصاد کلان با پایه­های خرد مبتنی بر رویکرد سازگاری انباره _ روانه انجام شده است. به این شبیه­سازی، مدل پندار که سبب ایجاد امواج درون­زای خوش­بینی و بدبینی می شود، اضافه شده است. پندار خوش­بینی و بدبینی بازخوردی از وضعیت فردی، رفتار پس انداز احتیاطی در خانوار و نسبت بدهی بلند مدت به کل سرمایه به کار رفته در بنگاه می باشد.نتایج نشان می­دهد که در دهه ۹۰ شمسی نسبت به دهه ۸۰، افزایش سطح بدهی بنگاه و کاهش سطح پس­انداز خانوار برخی خانوارها و بنگاه ها را تحت تنگناهای مالی قرار داده و آن­ها را به عامل­های بدبین تبدیل کرده و رفتار گله­ای سبب شیوع این بدبینی بین عامل­ها شده است، به طوری که نظرات بدبینانه اعتبار پیدا کرده و سبب شده بنگاه ها با تغییر رفتار مالی خود، اهرم مالی بنگاه را افزایش، خودکفائی مالی بنگاه را کاهش دهند و سهم دستمزد، روندی کاهشی به خود بگیرد که نتیجه آن ایجاد نوسانات کوچک در اقتصاد بوده است. همچنین به دلیل تعاملاتی که بین عامل­ها وجود دارد، به تدریج، با سرایت بیشتر بدبینی، این نوسانات کوچک، سبب کند شدن پویایی کل اقتصاد و تبدیل آن به رکود عمیق اقتصادی شده است.طبقه ­بندی JEL: E۲۰, E۱, E۳۲, C۶۳

واژه های کلیدی: مدل مبتنی بر عامل, رکود اقتصادی, تنگناهای مالی بنگاه, رویکرد سازگاری انباره – روانه, اهرم مالی بنگاه