احسان قبول - استادیار گروه زبان و ادبیات و فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران،
عبدالله رادمرد - دانشیار گروه زبان و ادبیات و فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران،
تکتم عابدی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات و فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران،

هدف این تحقیق بررسی و مقایسه ی تصاویر فرهنگی - اعتقادی اقوام ایرانی، ترک، صقالبه و روس در سفرنامه ی ابن فضلان بوده و عوامل دخیل در نگاه ارزش گذارانه ی مولف را شناسایی خواهد کرد. برای تحقق این هدف نخست انواع تصاویر فرهنگی - اعتقادی این ۴ قوم طبقه بندی و توصیف شده است. سپس نگاه ارزش گذارانه ی ابن فضلان در بیان این تصاویر تحلیل گردیده و در پایان دلایل این نگرش ارزشی بررسی و شناسایی شد. از رهگذر این تحلیل این نتیجه حاصل شد که در تصاویر ارائه شده در موضوعات مختلف نگاه ابن فضلان به ایران و صقالبه اغلب مثبت و گاهی بی طرفانه بوده اما درباره ی ترکان و روس ها دیدگاه وی غالبا منفی بوده است. در خصوص عوامل تاثیرگذار بر نگرش ارزشی ابن فضلان نیز این موارد به دست آمد: هدف سفر، جایگاه مذهبی مولف، موقعیت فرهنگی، سیاسی و مذهبی کشور خودی، پیشینه ی تاریخی و مذهبی اقوام بیگانه، و روابط سیاسی و مذهبی با هر کدام از این اقوام.

تصویر شناسی, سفرنامه ی ابن فضلان, ایران, ترک, صقالبه, روس