علی اکبر عباسی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان
محمدحسن الهی زاده - استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

خراسان در دوره اموی همواره مورد توجه خلفا بوده است و معمولا حاکمان خراسان از میان اعراب و به­ویژه اشخاص مورد اعتماد برگزیده می­شدند. خراسان ولایتی پهناور و پر درآمد بود، این مساله از سویی سبب بروز رقابت میان امیران برای تصدی حکومت بر آن می­شد و از سوی دیگر، حساسیت و نگرانی خلفای اموی را نسبت به این ناحیه برمی­انگیخت. خراسانیان یا بومیان منطقه گذشته از برتری­های فرهنگی و مدنی نسبت به اعراب، میراث دار نظام اداری و دیوانی پر سابقه­ای بودند و عناصر مفیدی جهت کمک به اداره­ی بهتر منطقه محسوب می­شدند. گرچه براساس تعصب امویان و اعراب ساکن، مناصب کلیدی و حساس در اختیار اعراب بود اما در زمینه­هایی که اعراب تبحر کافی نداشتند، نظیرکتابت، حجابت، سفارت و مشاوره، از بومیان استفاده می­شد. بومیان نیز اگرچه کلا میانه­ی خوبی با اعراب نداشتند اما معمولا در این زمینه­ها با آنان همکاری می­کردند. این پژوهش، تحقیقی توصیفی- تحلیلی است که به بررسی مراودات حاکمان خراسان با بومیان منطقه در زمینه امور اداری عهد اموی می­پردازد و حد و مرز این مراودات را مورد تجزیه و تحلیل قرار می­دهد.

خراسان, بومیان, حاکمان, خلفای اموی, اعراب