حسن هاشمی زرج آباد - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند
عابد تقوی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران

خراسان جنوبی را می توان به دلیل قرارگیری در موقعیت خاص زمین شناسی، بهشت معادن شرق کشور نامید. مطالعات و پژوهش­های باستان­شناختی انجام گرفته در حوزه جغرافیایی استان خراسان جنوبی در قالب بررسی­های میدانی، کاوش باستان­شناسی- و داده­های بدست آمده از آنها - بیانگر آن است که این منطقه از شرق کشور نیز از پیشینه­ی بسیار کهنی در زمینه­ی فلزگری برخوردار می باشد. مقاله­ی حاضر بخشی از طرح پژوهشی"­­ بررسی نظامند باستان­شناسی بخش شوسف شهرستان نهبندان" می باشد که در تیرماه سال جاری توسط نگارندگان انجام و منجر به کشف و  شناسایی ۱۱۰ محوطه تاریخی ارزشمند گردید که از این تعداد، ۱۷ محوطه کهن ذوب فلز (۳ مرکز در دهستان شوسف و ۱۴ مرکز در دهستان عربخانه) در این منطقه کشف گردید. در نتیجه مطالعات میدانی صورت گرفته شواهدی از معدن کاری و فلزکاری کهن، بقایای کوره­ها و محل­های انباشت سرباره های ذوب فلز مشاهده، ثبت و ضبط گردید. در این پژوهش، با روش بررسی پیمایشی با شیوه مکان نگاری و طیف ژرفانگر یا فشردهRandom Sampling)  ( به معرفی ۴ مرکز کهن ذوب فلز در دو دهستان شوسف و عربخانه پرداخته خواهد شد.

سرباره, ذوب فلز, باستان شناسی معادن, شوسف, عربخانه, خراسان جنوبی