پریسا کبیری سامانی - خاکشناسی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران
محمد حسن صالحی - گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد،شهرکرد، ایران
حمیدرضا متقیان - گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

ریزوسفر گیاهان، باعث رهاسازی عناصر از کانی های خاک، تغییر و تبدیل کانی ها می شود. در این مطالعه تاثیر ریزوسفر گندم و نیز آلودگی آن به کادمیم (مقادیر صفر، ۵ و ۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم) برتغییر و تحول کانی های رسی موجود در خاک غالب دشت شهرکرد (سری چهارمحال) بررسی شده است. پژوهش به مدت ۱۶ هفته در شرایط گلخانه، در دو محیط ریزوسفر و توده خاک به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار (در مجموع ۱۸ نمونه) اجرا گردید. بعد از برداشت گیاه، ابتدا کانی­های رسی موجود در خاک ریزوسفری غیرآلوده با توده گندم غیر آلوده و سپس، ریزوسفر آلوده با محیط ریزوسفر غیرآلوده مقایسه شدند. نتایج نشان داد کهpH  در خاک های ریزوسفری نسبت به توده خاک کاهش معنی داری یافت و کربن آلی محلول در خاک های ریزوسفری گندم نیز، به طور معنی داری بیشتر از توده خاک بود. همچنین، در خاک های آلوده (توده و ریزوسفر)، مقدار کربن آلی محلول به طور معنی داری کمتر از خاک های غیرآلوده بود. این نتایج، نشان­دهنده فعالیت بیشتر موجودات زنده در محیط ریزوسفر و تاثیر منفی آلودگی بر آن بود. نتایج کانی­شناسی نشان داد کانی حدواسط ورمی کولیت با هیدروکسی بین لایه ای (HIV) از تبدیل کانی کلریت سه­جایی در محیط ریزوسفر تشکیل شده است ولی با افزایش آلودگی، شدت هوادیدگی کانی کلریت و نیز تبدیل آن به HIV کاهش می یابد. بنابراین، آلودگی خاک با تاثیر منفی بر فعالیت گیاهان و سایر موجودات زنده خاک، حتی می­تواند مانع از دسترس قرار گرفتن عناصر غذایی موجود در ساختار کانی­های خاک گردد.

آلودگی, ریزوسفر, کانی رسی, کادمیم, گندم