فریبا اسفندیاری درآباد - استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی
پیروزه فقه زاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد هیدروژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی
مهریار علی محمدی - گروه علوم جوی و آبنگاری دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) نوشهر
رئوف مصطفی زاده - دانشیار گروه منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی

هدف این تحقیق استفاده از روش تحلیل توانی در تحلیل الگوی دوره های کم آبی و پرآبی جریان دبی ماهانه در برخی از ایستگاه های استان آذربایجان غربی است. دوره های مرطوب و خشک با استفاده از تئوری ران تعیین شد الگوی وقوع، شدت و تداوم دوره ها با روش تحلیل توانی تعیین شد. مقادیر تکرار و فراوانی دوره های مرطوب و خشک در رودخانه های مختلف روی نمودار دوگانه لگاریتمی رسم و مقادیر شدت و تداوم خشکسالی برای دوره های کم آبی و پر آبی محاسبه شد و تعداد دنباله ها در توالی وقوع دوره های کم آبی و پرآبی در دوره های ۱ تا ۴۷ ماهه مشخص شدند. براساس نتایج، بین شدت وقوع و تداوم رابطه عکس وجود دارد. بیش ترین مقدار شدت دوره کم آبی در ایستگاه های قاسملو و داشبند (شیب خط ۵۵/۰) و بیش ترین مقدار شدت دوره پرآبی مربوط به ایستگاه پی قلعه (شیب خط ۶۰/۰) است. به عبارتی در ایستگاه های قاسملو و داشبند، کم آبی جریان غالب تر است و در ایستگاه پی قلعه، وقوع پرآبی جریان دارای غالبیت بیش تری دارد. هم چنین، بیش ترین تداوم در دوره های ماهانه کم آبی و پرآبی به ترتیب مربوط به ایستگاه های پل بهراملو (۱۱ ماه) و ساری قمیش (۱۵ ماه) بوده، که بیانگر متوسط تداوم با حداکثر احتمال وقوع در ایستگاه های مذکور است. دوره های خشک به وقوع پیوسته در بخش های جنوبی منطقه تداوم و شدت بیش تری نسبت به مناطق مرکزی و شمالی منطقه دارد. نتایج می تواند در تعیین مناطقی با تداوم بالای خشکسالی جریان شدید و برنامه ریزی مدیریت منابع آب سطحی مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از روش آنالیز توانی امکان مطالعه دوره های خشک و مرطوب و نیز تعیین تغییر در رفتار سری های زمانی داده های هیدرولوژیک در اثر تغییرات اقلیمی و یا دخالت های انسانی را فراهم می نماید.

تحلیل توانی, تئوری ران, خشکسالی هیدرولوژیک, شدت و تداوم خشکسالی, دوره های کم آبی و پر آبی