الناز صفاری سامانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
حسین جوینده - استاد، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران
بهروز علیزاده بهبهانی - گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

هدف از این پژوهش شناسایی ترکیبات شیمیایی، گروههای عاملی زیستفعال، فعالیت آنتی اکسیدانی، فنل کل و فلاونوئید کل اسانس آویشن شیرازی و همچنین بررسی اثر سمیت سلولی آن بر رده سلولی سرطان روده بزرگ (HT۲۹) بود. ترکیبات شیمیایی اسانس آویشن شیرازی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی شناسایی شد. گروههای عاملی زیستفعال اسانس آویشن شیرازی با استفاده از دستگاه FTIR در محدوده عدد موجیcm-۱ ۵۰۰-۴۰۰۰ اندازه گیری شد. به منظور اندازه گیری میزان فنل کل و فلاونوئید کل اسانس آویشن شیرازی به ترتیب از روش های فولین سیوکالتو و رنگ سنجی آلومینیوم کلراید استفاده گردید. از روش MTT (۳-[۴, ۵-dimethylthiazol-۲-yl]-۲, ۵ diphenyltetrazolium bromide) جهت اندازه گیری سمیت سلولی اسانس آویشن شیرازی در برابر رده سلولی سرطان روده بزرگ (HT۲۹) استفاده شد. قدرت آنتی کسیدانی اسانس آویشن شیرازی با استفاده از مهار رادیکال آزاد DPPH و ABTS بررسی گردید. ترکیب کارواکرول و تیمول به ترتیب با ۳/۳۹ و ۳۰ درصد بیشترین ترکیب تشکیل دهنده اسانس آویشن شیرازی بودند. وجود پیک در عدد موجی cm -۱۱۰۰۰-۳۲۰ نشان دهنده پیوندهای C-O است که می تواند مربوط به ترکیبات آلی همچون الکل ها، اسیدهای کربوکسیلیک، استرها و اتر باشد. میزان فنل کل و فلاونوئید اسانس آویشن شیرازی به ترتیب ۰۵/۶۴ میلی گرم گالیک اسید بر گرم و ۶۸/۱۱ میلی گرم کوئرستین بر گرم بود. میزان درصد مهارکنندگی رادیکال های آزاد با استفاده از DPPH و ABTS در غلظت ppm ۱۰۰۰ به ترتیب ۶۹/۶۳ و ۳۳/۶۴ بود. با افزایش غلظت اسانس آویشن شیرازی، تاثیر بر رده سلولی HT۲۹ افزایش پیدا کرد و درصد زنده مانی آن کاهش یافت. با توجه به نتایج قدرت آنتی اکسیدانی، فنل و فلاونوئید کل اسانس آویشن شیرازی به نظر می رسد بتوان از گیاه آویشن شیرازی به عنوان نگهدارنده طبیعی در صنایع غذایی بهره برد.

اسانس آویشن شیرازی, سمیت سلولی, فعالیت آنتی اکسیدانی, زنده مانی سلول های HT۲۹