پیمان خواجه غیاثی - دانشجوی دکتری، گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
مهدی امین افشار - استادیار، گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
مصطفی قادری زفره ایی - دانشیار، گروه علوم دامی، دانشکده کشاروزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
ناصر امام جمعه کاشان - استاد، گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
محمود هنرور - استادیار، گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، شهرقدس، ایران

به منظور درک علل مرگ ومیر و همچنین قابلیت زنده مانی جنین گاو، شناخت مسیرهای متابولیکی و الگوهای بیان مجموعه ژنی مرتبط با مراحل حد فاصل تسهیم و بلاستوسیت ضروری  به نظر می رسد. با این انگیزه در این پژوهش مجموعه­های ژنی غنی سازی شده از یک سلول تخم تا مرحله ۱۶ سلولی و بلاستوسیست در توسعه جنینی گاو مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، داده های خام ریزآرایه DNA از پایگاه داده GEO با دسترسی آزاد، پیاده سازی شدند. سپس، کاوشگرهای متفاوت بیان، با استفاده از نرم افزار برخط agriGO v۲.۰ و به روش تحلیل غنی سازی تکین (SEA)، غنی سازی شدند. نتایج این تحقیق به طور خلاصه، نشان داد که در مجموع، تعداد ۵ ژن؛ KPNA۷، RGS۲، TESC، MLLT۱۱، BMP۱۵ با افزایش بیان و همچنین، تعداد ۵ ژن؛ KRT۸، CLDN۶، PLAC۸، FN۱، KRT۱۸ با الگوی کاهش بیان، بیشترین میزان تفاوت بیان را نشان دادند (۰۵/۰P£). همچنین، در تجزیه و تحلیل SEA، ۳۹ مجموعه ژنی در مسیر فرآیندهای زیستی از جمله متابولیسم­­ NADP، tRNA، ATP، و کاتابولیسم­ فسفولیپیدها، آپوپتوز و رشد سلول، گلیکولیز، میتوز، تعداد ۱۳ مجموعه ژنی در مسیر عملکردهای مولکولی مختلف شامل یون منگنز، rRNA، فعالیت­های اکسیداسیون سیتوکرومC، فاکتور آغازین ترجمه، ATP و فعالیت ATPase و در سطح مولفه­های سلولی ۱۲ مجموعه ژنی از جمله غشای وزیکول­های سیتوپلاسم، غشای شبکه اندوپلاسمیک، میکروتوبول و اسپیندل­ها و غشای پلاسمائی بیشترین غنی سازی (۰۵/۰P£) را نشان دادند. به عنوان نتیجه گیری کلی، مجموعه­های ژنی غنی سازی شده در بلاستوسیست نشان دهنده، آغاز فرآیند تمایز بین سلول ها و انتقال از حالت بلاستوسیست به سمت فرایند لانه­گزینی است. در نهایت، چنین به نظر می رسد که تفاوت الگوی بیان مجموعه­های ژنی و برهمکنش آن­ها در این مرحله احتمالا به زنده ماندن یا تحلیل جنین ختم می­شود.

بلاستوسیست, تسهیم, غنی سازی مجموعه های ژنی, گاو, لقاح