فاطمه احمدیان دوگاهه - فارغ التحصیل ارشد علوم قرآنی، دانشکده علوم و فنون قرآن تهران.
علی محمدی آشنانی - استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن تهران.

ویژگی اصلی رفتار اجتماعی انسان که باعث تمایز او از سایر حیوانات می گردد، ظرفیتش برای تعامل دوسویه با دیگران است. چنین ظرفیتی نظریه ی ذهن نامیده می شود؛ امروزه نظریه ی ذهن بر پایه ی رشد این ظرفیت شناختی است که رفتارهای دیگران معنی دار شده و قابل درک می شوند. عنصر اساسی در نظریه ی ذهن درک عوامل هدفمندی رفتار و جهت دار بودن ادراک دیگران است. نظریه ی ذهن احتمالا واکنشی انطباقی به تعاملات اجتماعی اولیه می باشد که در قرآن و روایات نیز به آن پرداخته شده است اما اختصاصا از واژه ی ذهن استفاده نشده بلکه کلمات دیگری که به لحاظ معنا و مفهوم بیانگر «ذهن» است به کار رفته است. در پایان این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی تدوین گردیده است، این نتیجه حاصل می گردد که با وجود تاکید بر آموزه های دینی مبنی بر حجت الهی قلمداد نمودن عقل، ذهن یا عقل ممکن است مبتلا به آسیب هایی چون اختلالات اضطرابی، وسواسی – اجباری، اسکیزوفرنی، افسردگی، شخصیت، آلزایمر و... شود که در قرآن نیز شامل: بیماری، قساوت، انحراف، زنگار، کور شدن و مهر شدن قلب، اختلال اضطراب فراگیر، وسواس، آلزایمر (فراموشی) و افسردگی است.

ذهن؛ دوسویه گیری؛ عقل؛ قرآن؛ روایات.