زینب مظفری خواه - استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا(س)، تهران،
شقایق شادمان - دانشجوی کارشناسی گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

دو تمدن بزرگ ایران و چین از دیرباز دارای مراودات تجاری و فرهنگی بسیار بودهاند که این مراودات پس از ورود ایلخانان به ایران بیشتر از پیش ادامه پیدا کرد. مبادلات اقلام هنری و نقاشی بین دو دربار ایران و چین، باعث تاثیر هر چه بیشتر نقوش چینی بر نگارگری ایران در دوران ایلخانی گردید. درعینحال، در این دوره یکی از مهمترین مراکز فرهنگی ایران (ربع رشیدی) در تبریز به خلق نسخه های مصور ارزنده ای پرداخته است که کتاب جامع التواریخ رشیدی (نسخه کتابخانه ادینبرا) را میتوان یکی از رخشان ترین نسخه ها و درعین حال یکی از تاثیرپذیرترین نسخه ها از نقوش چینی دانست. بنابراین مطالعه تاثیر و اثرات، ساختارهای تصویری و بررسی مفاهیم و خواستگاه های المانهای این کتاب میتواند در بررسی سبک شناسی و مطالعه دقیق تر نگاره های این دوران ضروری به نظر برسد. ازاینرو سوال مطرح شده در این پژوهش اینگونه مطرح خواهد شد که آیا نقوش چینی بر نگاره های کتاب جامع التواریخ رشیدی (نسخه کتابخانه ادینبرا) تاثیر داشته اند؟ این تاثیرات به چه شکلی بوده است؟ هدف پژوهش نیز بررسی تاثیرات نقوش و المانهای بصری چینی بر نگاره های کتاب جامع التواریخ (نسخه کتابخانه ادینبرا) است. برای انجام این پژوهش کاربردی، از روش توصیفی تحلیلی استفاده و داده های کیفی به صورت کتابخانه ای جمع آوری گردیده اند. از میان تمامی نگاره های این کتاب، نگاره های دارای بیشترین تاثیرات نقوش چینی به عنوان نمونه آماری پژوهش در نظر گرفته شده است. یافته های این پژوهش نشان داد که ساختار بصری رنگ گذاری و طبیعت پردازی در نگاره های این نسخه، بشدت تحت تاثیر هنر نقاشی چینی بوده اند. درعین حال چهره پردازی در این نگاره ها تاثیر کمتری نسبت به دو ساختار قبلی داشته، و فقط در بخش اول کتاب (تاریخ غازانی) شاهد ویژگیهای چهره پردازی چینی-مغولی هستیم و بخش دوم کتاب (تاریخ عمومی) ویژگیهای چهره پردازی ترکیبی و فردیت پردازی با ترسیم چهره های بغدادی-بیزانسی در کنار چهره های چینی-مغولی - به فراخور موضوع نگاره- را به نمایش میگذارد.

نگارگری ایرانی، نقاشی چینی، ایلخانی، کتاب جامع التواریخ رشیدی.