داریوش یاراحمدی - دانشیار آب و هواشناسی، گروه علوم جغرافیایی، دانشگاه لرستان
مینا میریان - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دانشگاه لرستان

    پدیده گرم شدن زمین با تغییر الگوی زمانی – مکانی دما همراه بوده است. ازاین رو دگرگونی­ها و افت وخیزهای این عنصر از اهمیت علمی و عملی زیادی برخوردار است. یکی از رهیافت­های مطالعاتی برای بررسی تغییرات دمایی به کارگیری روش­های آماری است. اقلیم شناسان برای بررسی تغییرات دما از روش های سری زمانی استفاده می­کنند. هدف اصلی از این پژوهش بررسی تغییرات دمای سالانه ایستگاه سینوپتیکی تهران با استفاده از روش های سری زمانی است. بدین منظور از داده­های آماری دمای تهران طی دوره آماری ۲۰۰۸-۱۹۵۱ بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد که در تحلیل طیفی با سطح اطمینان ۹۵/۰ چرخه­های ۱، ۲۱ و ۲۲ معنادار بودند. همچنین نمودار سری زمانی درجه حرارت سالانه ایستگاه، روند صعودی این پارامتر را نشان می­دهد. سپس الگوسازی در خانواده چندجمله ای ها، نیز نشان داد که الگوی خط دمای تهران طی ۵۵ سال گذشته (۰۸/۰±۷۲/۰) درجه سلسیوس افزایش داشته است. همچنین با استفاده از زنجیره مارکوف احتمال تغییر وضعیت از سال سرد به سال گرم و بالعکس به ترتیب ۲/۲ و ۸۲/۱ برآورد گردید، به عبارتی هر ۲/۲ سال یک بار سال سرد و هر ۸۲/۱ سال یک بار سال گرم رخ می­دهد. نهایتا در الگوسازی آریما، پس از بررسی مقدار آکائیک (AIC) الگوی (۱، ۱، ۰) ARIMAبه عنوان مناسب­ترین الگو انتخاب گردید.

سری زمانی, زنجیره مارکوف, تحلیل طیفی, ARIMA, تهران.