میثم همتی - دانشجوی دکترا، گروه زمین شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
یاسر احمدی - استادیار گروه مهندسی شیمی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

سازند گرو یکی از سنگ­های منشا نفتی مهم در حوضه زاگرس در غرب ایران است که مطالعات زمین­شناسی متعددی روی آن انجام گرفته است. با این وجود مطالعه پیش­رو سعی دارد که زیست­نشان­گرها وابسته به منشا مواد آلی، بلوغ حرارتی و سن زمین­شناسی را در نمونه­های بیتومن استخراج شده از نمونه­های رخنمون سطحی از سازند گرو را مورد مطالعه قرار دهد. آنالیز زیست­نشان­گرها با استفاده از تکنیک کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی- طیف­سنجی جرمی انجام شده است. مطالعه زیست­نشان­گرهای استران (نسبت ۲۸C به ۲۹C) در بیتومن حاکی از این است که سازند گرو طی شکوفایی فیتوپلانکتونی دوره کرتاسه تشکیل شده است و ماده آلی آن عمدتا متشکل از پلانکتون­های جلبکی و باکتریایی و نیز مقدار کمی مواد آلی گیاهی جابه­جا شده از خشکی است که نهایتا در یک حوضه رسوبی کربناته ته­نشست یافته است. به­دلیل حاکمیت شرایط احیایی در محیط­رسوبی، بیتومن استحصالی غنی از ترکیبات نیتروژن-گوگرد-اکسیژن و آسفالتن است. با توجه به نتایج درصد اجزای بیتومن انتظار زایش نفتی از نوع آروماتیک-آسفالتیک می­رود. این یافته­ها مبین رخداد  فرآنید­های دگرسایی بر روی مواد آلی این سازند می­باشد. در اثر دگرسایی یک نوع بیتومن جامد و غیرقابل حل، به نام بایوبیتومن تشکیل شده است. همچنین آنالیز طیف­سنجی جرمی ایزوتوپ پایدار کربن برای بررسی فرآیندهای هوازدگی سطحی و ارتباط ژنتیکی بیتومن استحصالی با ماده آلی موجود در سازند گرو به­کار رفته است. هوازدگی سطحی و آب­شویی به واسطه حذف مقداری از اجزاء اشباع و آروماتیک سبک، باعث شده است که در ترکیب ایزوتوپ کربن در کروژن و بیتومن ناهمخوانی وجود داشته باشد. میزان بلوغ حرارتی مواد آلی تقریبا بالا است و سنگ منشا گرو در اوایل پنجره تولید نفت قرار دارد.

سازند گرو, زیست نشان گر, ایزوتوپ پایدار کربن, بایوبیتومن