سجاد آیدنلو - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور اورمیه

بنجیدن مصدری کهن و متروک در شاهنامه   سجاد آیدنلو* دانش­یار دانش­گاه پیام نور، مرکز اورمیه، ایران. تاریخ دریافت: ۱۴/۱۲/۱۳۹۷ تاریخ پذیرش: ۶/۶/۱۳۹۸        چکیده      در داستان بهرام گور و لنبک آب­کش پس از این­که لنبک به پذیرایی از بهرام می­ایستد بیتی است که بر اساس آن:       برید آن­که لنبک بدو داد شاه              ببنچید/ ببخشید/ بپیچید/ بخندید و بنهاد بر پیش­گاه      با توجه به ضبط نسخه­های شاهنامه و یکی­دو قرینه دیگر، احتمالا صورت درست فعل مصراع دوم «ببنجید» است. این فعل از مصدر «بنجیدن» به معنای «تقسیم کردن، بریدن و خرد کردن» است و ماده مضارعی که برای ساختن این مصدر جعلی/ ثانوی به کار رفته است، شاید ماده مضارع دوم مصدر «بختن» پهلوی باشد. با این احتمال «بنج» از ریشه *baj- به معنای «تقسیم کردن و بخشش» است و معنی بیت با تصحیح قیاسی «ببنجید» چنین خواهد بود: بهرام غذایی را که لنبک به او داد به دو یا چند بخش تقسیم کرد و روی میز نهاد. * . aydenloo@gmail.com

کلیدواژه ها: بنجیدن, ریشه شناسی, دستور تاریخی, تصحیح قیاسی, شاهنامه