مطهره حق نظر لیسه رودی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر و معماری کمال الملک نوشهر، استان مازندران، شهر نوشهر
سید نظام الدین امامی فر - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه شاهد، استان تهران، شهر تهران

ظروف س‍ف‍ال‍ی‍ن دوران س‍ل‍ج‍وق‍ی م‍ج‍م‍وع‍ه آث‍اری ه‍س‍ت‍ن‍د ک‍ه در ق‍رن پ‍ن‍ج‍م ه‍ج‍ری در ای‍ران دوره ی اس‍لام‍ی ب‍ه وج‍ود آم‍ده ان‍د و ج‍ن‍ب‍ه ه‍ای م‍خ‍ت‍ل‍ف ه‍ن‍ری را در خ‍ود ج‍ای داده ان‍د. تحقیق پیش رو، به بررسی و تحلیل نقش و مضامین انسانی بر روی ظروف سفالین این دوره می پردازد . به نظر می رسد این نوع نگاره ها که در برگیرنده طیف گسترده ای از معانی می باشند، منبع مناسبی برای دست یابی به مضامین دینی آن زمان هستند. برای بررسی تعدادی از ظروف سفالین که در آنها تصویر انسان موضوع اصلی ظروف قرار گرفته است، از منابع مختلف جمع آوری گردید. سپس با بررسی آثار سعی شد تا به شناخت مفاهیم انواع موضوعات نقش انسان و منشا کاربرد نقش مزبور پرداخته شود. این ظروف نشان دهنده اوج کمال نقش و طرح در مقایسه با سایر آثار هنری دوران اسلامی ایران هستند. روش تحقیق این مقاله، توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات آن کتابخانه ای است. توجه به تصویر انسان در تعدادی از سفالینه ها، علاوه بر ارزشهای والای تصویری نهفته در نقوش، روشنگر این مطلب است که نقوش انسانی ب‍ا ت‍وج‍ه ب‍ه ف‍ره‍ن‍گ و اع‍ت‍ق‍ادات م‍ذه‍ب‍ی م‍ردم و ب‍رگ‍رف‍ت‍ه از مفاهیم ه‍ن‍ر ایران باستان و تلفیق این مفاهیم سنتی با آموزه های اسلامی ، در ف‍رم ه‍ای‍ی ب‍س‍ی‍ار س‍اده و در ع‍ی‍ن ح‍ال زی‍ب‍ا ب‍ر روی ظروف ن‍ق‍ش ب‍س‍ت‍ه ان‍د تا بتوانند از ورای ساختار ظاهری خود، نوید بخش مفاهیم ارزشمندی باشند.

سفال، سلجوقی، نقش انسان، ترکیبات نقوش، مضامین دینی