زینب بیگدلی - دانشجوی دکتری مهندسی آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
ابوالفضل مجنونی هریس - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
رضا دلیر حسن نیا - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

برآورد رواناب ناشی از وقوع بارندگی، گامی بسیار مهم در برنامه ریزی منابع آب به ویژه در آبخیزهای فاقد ایستگاه های هیدرومتری است. بنابراین پژوهش در ارتباط با مدل هایی که بتواند در این حوضه ها و با کمترین خطا، جریان رودخانه را شبیه سازی نمایند یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. در این مطالعه به شبیه سازی بارش- رواناب حوضه آجی چای با استفاده از روش های داده کاوی و مقایسه عملکرد آنها و ارائه مناسب ترین مدل بارش- رواناب برای این منطقه پرداخته شد. برای این منظور از مدل داده کاوی شامل الگوریتم جنگل تصادفی، استفاده گردید. مقادیر رواناب ماهانه مشاهداتی با رواناب روزانه تخمین زده شده توسط مدل با استفاده از معیارهای ارزیابی مورد بررسی گرفت. نتایج نشان داد که مدل از عملکرد قابل قبولی در برآورد رواناب ماهانه برخوردار بود. در این مطالعه مقادیر CC ، R۲، r و RMSE به ترتیب برابر با ۰.۷۷ ، ۰.۶۷، ۰.۵۵ و ۴.۸۸ بدست آمد. از نتایج دیگر این پژوهش می توان به سری زمانی بارش و رواناب طی ۲۰ سال اخیر اشاره کرد. با توجه به نمودارهای بدست آمده، در طی این ۲۰ سال روند مشخصی برای بارش بر روی حوضه آجی چای دیده نشد، در واقع نمودار نشان داد که بارش در این مناطق بصورت نوسانی بوده است. اما سری زمانی برای دبی رودخانه آجی چای در ایستگاه آخولا، نشان داد که روند کاملا نزولی برای جریان آب برای رودخانه برای این مدت ثبت شده است که در واقع دلیل کاهش دبی ورودی به دریاچه ارومیه می باشد. از دلایل مهم کاهش دبی ورودی به دریاچه ، استفاده از جریان آب در بخش کشاورزی و صنعت می باشد. همینطور احداث تعداد بیشمار سد در حوضه آجی چای نیز می تواند جز دلایل مهم باشد.

بارش- رواناب، مدلسازی، جنگل تصادفی، حوضه آجی چای