شیرزاد طایفی - دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
عاطفه شاهسوند - دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

از آن جا که زبان عرفان، زبانی تمثیلی و رمزگونه است، گفتار عرفا در بیان مشاهدات و مکاشفات خود در حالات خاص روحانی، شطح آمیز جلوه می کند؛ از این رو شطحیات، ارتباط تنگاتنگی با اسرار الهی دارد؛ چنان که می تواند منعکس کننده بنیان تفکرات شخصی یک عارف در مراتب بالای عرفانی باشد. در این عرصه، عطار نیشابوری، شاعر عارفی است که در مکتب وی، بخش ویژه ای از این شطحیات در غزلیات او راه یافته است؛ به طوری که می توان بنیاد اندیشه های عرفانی وی را در واکاوی شطحیات غزلیات وی باز یافت. موضوع بررسی این مقاله، شطحیات در دیوان غزلیات عطار نیشابوری است، که در آن سعی شده به روش استقرایی- تحلیلی، شواهد برجسته ای از دیوان این شاعر که مفهوم "شطح" در آن ها مستتر است، مورد بررسی قرار گیرد، تا از این طریق، فلسفه تحلیلی نگاه عطار درباره شطح بر پایه بن مایه های سازنده آن و اهمیت نظر وی در این باره تبیین گردد و روشن شود که "شطحیات" تا چه اندازه و به چه شیوه ای در "دیوان غزلیات و قصاید عطار نیشابوری" راه یافته است.

عطار نیشابوری, دیوان غزلیات, شطحیات, وحدت وجود, زبان عرفان