زینب حق نظر - کارشناسی ارشد کشاورزی گرایش بیوتکنولوژی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
خسرو پیری - استاد تمام پژوهشکده علوم محیطی

گیاهان از مهم ترین منابع درمانی محسوب می شوند. کشف ترکیباتی با خاصیت آنتی بیوتیکی از گیاهان دارویی، سبب استفاده روز افزون از این منابع برای درمان بیماری ها شده است. گل گاوزبان، از گیاهان مورد استفاده برای تولید داروهای گیاهی با استفاده از متابولیت های ثانویه آن می باشد. هدف از این مطالعه بررسی مقایسه ای خواص ضدباکتریایی ریشه موئین واکشت شده این گیاه با اندام های مختلف گیاه گاوزبان خوزستانی بر میکروارگانیسم های بیماری زای انسانی بود. بذر گیاه گل گاوزبان خوزستانی در گلخانه کشت شد و بعد از مرحله گل دهی، اندام های گیاه به طور جداگانه جمع آوری و خشکانده شدند. القاء ریشه موئین بر روی قطعات برگی رشد یافته در محیط کشت MS به وسیله اگروباکتریوم رایزوژنز صورت گرفت. اثرات ضدباکتریایی عصاره های مختلف اتانولی، متانولی و آبی به روش انتشار از دیسک در آگار بر روی ۸ باکتری بیماری زای انسانی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر آن حداقل غلظت بازدارندگی و حداقل غلظت کشندگی عصاره ها بر روی این باکتری ها به روش رقت لوله ای ارزیابی شد. با مقایسه اثر عصاره های مختلف بر باکتری ها مشاهده شد که باکتری های مورد آزمایش حساسیت های متفاوتی در بافت ها، حلال ها و غلظت های متفاوت عصاره ها داشتند. از بین بافت‎های مورد مطالعه، بافت گل با میانگین قطر هاله ی بازدارندگی ۱۰/۵۰ میلی متر دارای بیشترین تاثیر بر روی باکتری های مورد مطالعه بود و ریشه موئین با میانگین قطر هاله بازدارندگی ۶/۰۶ میلی متر کمترین میزان بازدارندگی را نشان داد. همچنین به طور میانگین، باکتری staphylococcus aureus حساسیت بیشتری نسبت به سایر باکتری ها نشان داد. با توجه به نتایج MIC و MBC، عصاره برگ گل گاوزبان خوزستانی، اثرات مهارکنندگی و کشندگی بالاتری نسبت به سایر بافت ها نشان داد ودر مقایسه با تمام بافت ها ریشه موئین دارای بالاترین اثر بازدارندگی بر روی باکتری Escherrchia coli بود. عصاره ریشه موئین گل گاوزبان خوزستانی می تواند به عنوان منبعی برای عوامل ضد میکروبی بالقوه در نظر گرفته شود.

گل گاوزبان خوزستانی، رشه موئین، ضدباکتری، باکتری های بیماری زای انسانی