آرش سعیدی راد - دانش آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای دانشگاه یزد، یزد، ایران.
مجتبی اسماعیلی - دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
علی محمد اله اکبری بنده قرائی - دانش آموخته حوزوی سطح سه موسسه امام کاظم (ع)، قم، ایران

منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) از سال ۲۰۱۱ تا کنون (۲۰۲۱) به طرز باور نکردنی با مشکلات فراتر از درگیری، تنش، چالش و رقابت رو به رو است و تحلیل های متعددی از این بزنگاه یا چرخه رذیلت منتشر شده است؛ اما هیچ کدام از آن ها به طور همزمان به چالش های پیش آمده از دو موج بیداری و کرونا ویروس که نقش غیرقابل انکاری در بحران ها را داشته اند، مورد بررسی قرار گرفته نشده است. بر همین اساس پژوهش کنونی به دنبال بررسی این مسئله است: کشورهای که درگیر دو موج بیداری و کرونا ویروس شده اند، چگونه در مسیر دولت های در مانده، ضعیف و ورشکسته باقی مانده اند و چه مسیری را طی خواهند کرد؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات آن کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی می باشد. نتیجه کلی مقاله نشان می دهد، بسیاری از کشورهای منطقه که درگیر دو موج بیداری و کرونا ویروس شده اند به دلیل برطرف نکردن معضلات داخلی در حوزه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی همچنان در مسیر دولت ضعیف، درمانده و ورشکسته قرار دارند. چرا که آن ها در حوزه اقتصادی، بهداشتی، اجتماعی و... نتوانسته اند پیشرفت کافی داشته باشند و همچنان فساد و ناکارآمدی در آن ها مشهود است که احتمالا تا دهه یا دهه های آینده شاهد اثرات منفی به صورت کم و بیش در آن ها خواهیم بود.

منا, بیداری, کرونا ویروس, درماندگی, ورشکستگی