جواد رمضانی مقدم - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
متینه اعتمادی نیا - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
یاسر حسینی - دانشیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان- دانشگاه محقق اردبیلی
علی رسول زاده - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
مجید رئوف - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی

خاک یکی از مهم ترین عوامل موثر بر میزان عملکرد و رشد کیفی و کمی گیاهان می باشد. بهبود و اصلاح فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک می تواند موجب افزایش عملکرد محصولات کشاورزی شود. اضافه کردن موادآلی مختلف (مانند خاک اره) به خاک، جهت بهبود ظرفیت نگهداری آب در خاک و افزایش میزان ضرایب رطوبتی خاک می تواند امری مفید در مدیریت خاک باشد. در این پژوهش به بررسی اثر اختلاط خاک اره با خاک سبک، بر خصوصیات کیفی و کمی رشد گوجه فرنگی در گلخانه (از مهر ماه ۱۳۹۹ تا تیر ماه ۱۴۰۰) پرداخته شده است. بدین منظور در ابتدا خاک سبک با ترکیب ۳۳ درصد شن و ۶۷ درصد خاک مزرعه تهیه شد. همچنین گوجه فرنگی به صورت نشایی کشت و خاک اره (قبل از کشت) در پنج سطح صفر، پنج، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ درصد (حجمی) با خاک گلدان ها ترکیب شد. در این پژوهش تعداد تکرار چهار مورد بود. همچنین با کمک رطوبت سنج (و تهیه معادله واسنجی آن) میزان رطوبت خاک اندازه گیری شد و بر اساس اختلاف رطوبت خاک با نقطه ظرفیت زراعی حجم آب آبیاری تعیین و به گیاه داده شد. مهم ترین صفات گیاهی اندازه گیری شده شامل تعداد شکوفه، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه، حجم و طول ریشه بودند. برای تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار MSTATC استفاده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که اثر اختلاط خاک اره بر حجم ریشه، تعداد شکوفه و ارتفاع بوته گوجه فرنگی در سطح یک-درصد و بر طول و قطر ریشه در سطح پنج درصد معنی دار بود، به طوری که با افزایش درصد خاک اره از صفر به ۲۰ درصد، میزان حجم و قطر ریشه حدود ۳۱ درصد افزایش، تعداد شکوفه ۸ درصد و ارتفاع بوته ۶ دردصد افزایش یافت. البته در مورد تعداد شکوفه و ارتفاع بوته روند افزایشی- کاهشی بود به طوری که با افزایش درصد اختلاط خاک اره با خاک از صفر تا ۱۰ درصد تعداد شکوفه و ارتفاع بوته به حداکثر مقدار خود رسیدن (به ترتیب ۳۳ و ۹۳ سانتی متر) و در ادامه از ۱۰ تا ۲۰ درصد اختلاط خاک اره روند کاهشی شد و این اعداد روند کاهشی داشتند. احتمالا علت این امر می تواند افزایش ظرفیت نگهداری آب (در خاک سبک) با افزایش خاک اره تا ۱۰ درصد باشد، که با افزایش خاک اره به بیشتر از این مقدار، تاثیر منفی بر خصوصیات خاک کشاورزی دارد (احتمالا پوک شدن خاک). در مجموع نتایج این تحقیق بیانگر این بود که استفاده از خاک اره در مقادیر مناسب به خصوص در خاک های با بافت سبک می تواند موجب بهبود حاصلخیزی خاک، روند رشد و صفات کمی و کیفی گوجه فرنگی شود.

مواد آلی، مدیریت خاک، ترکیب خاک اره و خاک، بافت سبک