جواد رمضانی مقدم - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
متینه اعتمادی نیا - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
یاسر حسینی - دانشیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان- دانشگاه محقق اردبیلی
علی رسول زاده - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
مجید رئوف - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی

خاک به عنوان یکی از عوامل اصلی در بخش کشاورزی دارای اهمیت فراوانی است. خاک دارای خصوصیات مختلفی است که خصوصیات شیمیایی در این میان اهمیت بسزایی در حاصلخیزی و میزان موادآلی خاک دارد. یکی از مسائلی مهم در مدیریت و اصلاح خاک، بهبود خصوصیات شیمیایی و حاصلخیزی خاک است. در این تحقیق که در بازه زمانی مهر ماه ۱۳۹۹ تا تیر ماه ۱۴۰۰ انجام شده است به بررسی اثر ترکیب خاک اره با خاک بر روی خصوصیات شیمیای خاک لومی شنی بعد از یک فصل کشت (گوجه فرنگی در گلخانه) پرداخته شده است. بدین منظور، در ابتدا خاک سبک با ترکیب یک سوم شن و دو سوم خاک مزرعه تهیه شد که دارای بافت لومی شنی بود. جهت اعمال تیمار اختلاط خاک اره با خاک از پنج درصد مختلف (صفر، پنج، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ درصد حجمی) خاک اره در چهار تکرار استفاده شد. آبیاری به صورت سطحی و بر اساس میزان آب مورد نیاز برای رسیدن به نقطه رطوبتی ظرفیت زراعی انجام شد. قبل و بعد از اتمام فصل کشت از خاک گلدان های گوجه فرنگی نمونه هایی تهیه و خصوصیات شیمیایی آن (اسیدیته، هدایت الکتریکی، ازت کل، میزان کربن آلی، پتاسیم، فسفر و ظرفیت تبادل کاتیونی) اندازه گیری شد. سپس تجزیه و تحلیل آماری با کمک نرم افزار MSTATC انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که اثر اختلاط خاک اره با خاک در تمامی موارد در سطح یک درصد معنی دار بود، به طوری که با افزایش میزان درصد خاک اره از صفر به ۲۰ درصد مقادیر هدایت الکتریکی، ازت کل، میزان کربن آلی، پتاسیم، فسفر و ظرفیت تبادل کاتیونی به ترتیب ۵۰، ۷۸، ۱۱۷، ۵۵، ۶۵ و ۶ درصد افزایش یافتند. این تغییرات می تواند دلایل متعدد داشته باشد، به طور نمونه خاک اره یک منبع غنی فسفر هست و از طرفی به عنوان یک ماده آلی باعث افزایش فعالیت های زیستی و کنش های شیمیایی در خاک و افزایش کربن آلی خاک می شود. همچنین افزایش پتاسیم در خاک امری مفید است که می تواند باعث بهبود فعالیت های میکروبی و افزایش انرژی گیاه، تسهیل دسترسی گیاه به مواد غذایی و در نهایت افزایش عملکرد گیاه شود. در مجموع بر اساس نتایج این تحقیق، اضافه شدن خاک اره به خاک موجب بهبود کلی خصوصیات شیمیایی خاک و حاصلخیزی آن شد، بنا براین توصیه می شود با استفاده از این ماده آلی ارزان قیمت و قابل دسترس بتوان ضمن بهبود خصوصیات شیمیایی و حاصلخیزی خاک، عملکرد گیاهان زراعی و باغی را افزایش داد.

مدیریت خاک، کل کربن آلی، ازت کل خاک، بهبود خصوصیات خاک، حاصلخیزی خاک