سحر رضاپور - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد.
محمدتقی دستورانی - استاد، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
عادل سپهر - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد.

ارزیابی تاثیر انواع سامانه های حفاظت آب و خاک بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک از اهمیت زیادی در برنامه ریزی و مدیریت خاک و به تبع آن حرکت به سوی توسعه پایدار دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر آبخیزهای خرد بر کربن آلی و بافت خاک در حوزه آبخیز حفاظت شده تخت سلطان در خراسان رضوی انجام گرفت. بدین منظور پس از بررسی میدانی آبخیزهای خرد احداث شده در منطقه مورد مطالعه، تعداد ۲۷ نمونه خاک از عمق ۵ سانتی متری درون و بیرون آبخیزهای خرد برداشت و به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس بافت و کربن آلی خاک نمونه ها به ترتیب با روش های هیدرومتری و والکلی-بلک اندازه گیری و مقایسه شدند. مطابق نتایج، سازه های ایجاد شده در منطقه مورد مطالعه، تاثیری بر بافت خاک سطحی نداشتند و بافت خاک غالب در درون و خارج سازه ها لومی شنی بود. اما در خصوص کربن آلی، نتایج نشان داد که ایجاد آبخیزهای خرد موجب افزایش کربن آلی خاک شده بود به طوری که از ۱۳ سازه مورد مطالعه، در ۸ سازه مقدار کربن آلی خاک بیش از نمونه شاهد بود. به طور کلی، تاثیر انواع سامانه های حفاظت آب و خاک بر بهبود کیفیت خاک مطلق نیست و به عوامل متعددی از جمله شرایط آب و هوایی و زمین شناسی هر منطقه بستگی دارد، با این حال نتایج مطالعه حاضر حاکی از تاثیر مثبت ایجاد آبخیزهای خرد بر مقدار کربن آلی خاک بود.

آبخیز خرد، تخت سلطان، بافت خاک، کربن آلی