محمدثه نمازی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
مرتضی اکبری - استادیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
هادی معماریان - دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند و مرکز آموزش عالی کاشمر
زهرا اسدالهی - استادیار گروه محیط زیست و شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

زمین، خدمات اکوسیستمی و مزایای اجتماعی، فرهنگی، معنوی و اقتصادی را ارائه می دهد و موجب حمایت از ارتقاء سلامت و رفاه انسان می گردد. متاسفانه، فعالیتهای انسانی، به ویژه بهره وری ناپایدار و مداوم اراضی و فرآیندهایی همچون بیابان زایی، تخریب سرزمین و خشکسالی تاثیر منفی بر خدمات اکوسیستم می گذارند.کاهش مداوم خدمات اکوسیستمی در نتیجه بیابان زایی، موجبات کاهش و یا ازدست دادن رفاه انسانی را فراهم می سازد. لذا، در این مقاله با توجه به اهمیت خدمات اکوسیستمی، به بررسی اثراتی از بیابان زایی بر تغییر اکوسیستم و آسیب به خدمات آن، پرداخته شده است تا شناخت و درک بهتری از معضلات ناشی از بیابانی شدن اراضی حاصل گردد. منطقه سرخس در شمال شرقی خراسان رضوی که جزء مناطق خشک و بیابانی استان است، همواره با مشکلات تغییرکاربری اراضی، توسعه بیابان زایی، گرد و غبار و آلایندگی های آتمسفری و مشکلات اجتماعی-اقتصادی روبرو است. این منطقه با داشتن اقلیم خشک، بارش اندک و خاک نامساعد همواره در معرض خطر بیابان زایی بوده است. نتایج حاصل از بررسی کاربری اراضی سرخس نشان داد که در همه سطوح تغییر رخ داده است.کاهش اراضی مرتعی و افزایش زمین های بایر و کشاورزی نشاندهنده استفاده نامناسب اراضی به منظور کاربری کشاورزی است. تغییرکاربری اراضی مرتعی و تبدیل آنها به دیم زارها و رهاکردن این اراضی، خشکسالی های اخیر و بادهای موسمی موجود از مهمترین عواملی هستند که این شهرستان را با خطرات جدی مواجه کرده اند. این در نهایت سبب کاهش توان تولید اکوسیستم و اختلال در پتاسیل اراضی شده است.

تخریب سرزمین، فعالیت های انسانی، بیابان زایی، تغییر کاربری اراضی