مهدی اسدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
امیر محجوب - استادیار، پژوهشکده حمل و نقل، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران، ایران
فواد کیلانه ئی - دانشیار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

در هنگام ساخت پل بر روی مقطع رودخانه، برای کاهش طول سازه ی عرشه پل بدلایل اقتصادی و اجرایی، معمولا قسمتی از سیلاب دشت رودخانه در دو طرف با خاکریز های دسترسی مسدود می گردد. این امر موجب تنگ شدگی در مسیر رودخانه و تغییر در شرایط هیدورلیکی جریان می گردد. با زیاد شدن گرادیان سرعت در مقطع تنگ شده، تنش برشی وارد بر بستر رودخانه نیز افزایش می یابد. افزایش تنش برشی می تواند باعث فرسایش در بستر رودخانه و در محل پایه ها و کوله ها شود و پل را در معرض آسیب های هیدرولیکی قرار دهد. از طرف دیگر، گاهی اوقات راستای محور پل، عمود بر راستای جریان نیست و اصطلاحا پل، زاویه بیه دارد. در این پل ها، خاکریزهای دسترسی را با توجه به محل قرارگیری آنها در مسیر جریان آب و نحوه عملکردشان، می توان خاکریز هدایت کننده و شکافنده جریان نامید. در این مقاله به بررسی تاثیر پیشروی متقارن و نامتقارن خاکریزهای دسترسی پل بیه دار در سیلاب دشت بر هیدرولیک جریان پرداخته شده است. برای بهتر شدن شرایط هیدرولیکی عبور جریان از محل خاکریز شکافنده، پیشروی نامتقارن خاکریزهای دسترسی پیشنهاد و بررسی شده است. بدین منظور مدل سازی سه بعدی جریان در دستور کار قرار گرفت. در ابتدا، مدل عددی بر اساس مطالعات تجربی قبلی صحت سنجی شد. سپس، اثرات پیشروی متقارن خاکریز های دسترسی در زوایای مختلف بیه پل، ارزیابی شد و در ادامه پیشروی نامتقارن خاکریز های دسترسی جهت کاهش تنش برشی در مقطع رودخانه پیشنهاد و بررسی شدند. نتایج نشان می دهد که پیشروی ۷۰ درصدی خاکریز هدایت کننده جریان در زاویه بیه بحرانی، با توجه به ثابت بودن مقطع عبوری جریان، باعث کاهش حداکثر سرعت و تنش برشی به ترتیب به مقدار ۱۴ و ۳۵ درصد در مقطع رودخانه ی مورد مطالعه می شود.

آب شستگی, بیه پل, خاکریز دسترسی, مدل سازی عددی, هیدرولیک جریان