زهرا جمشیدی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری

تاریخ بیهقی، تاریخی است سرشار از امانتداری، دقت و ظرافتهای زبانی، اما همچون بسیاری از آثار کلاسیک زبان فارسی، زیر سایه قدرت سیاسی و باورهای زمان خود نوشته شده است، از اینرو سکوت و ناگفته های بسیار دارد. نویسنده در این پژوهش درصدد است با روش توصیفی تحلیلی نقش باورهای سیاسی و اجتماعی دوره بیهقی را بر قلم و تفکر او بررسی کرده، برخی از تناقضها و ناگفته های تاریخ بیهقی را تحلیل کند. اگر نظر دریدا را درباره اینکه نوشتار و گفتار جزئی از وجود اجتماعی و ایدئولوژیهاست بپذیریم، آنگاه دلیل برخی از توجیه های بیهقی خصوصا درباره پادشاه را خواهیم فهمید. از آنجا که بیهقی به بسیاری از باورهای سیاسی و عقیدتی زمان خود پایبند است، خواهناخواه در برخی از موارد کردارهای ناصواب پادشاه را توجیه کرده و اطرافیان او را مقصر معرفی میکند. گویی بیهقی در تقابل گفته ها و ناگفته ها تاریخ خود را مینویسد، همانکه دریدا آن را با عنوان تفاوت میان آنچه نویسنده قصد داشته بگوید و آنچه واقعا میگوید معرفی کرده است. از اینرو میتوان گفت در برخی از موارد نویسنده تحت تاثیر عواطف اجتماعی و سیاسی خود، مطالبی را ننوشته و یا با تسامح از کنار برخی دیگر گذر کرده است.

تاریخ بیهقی، ابوالفضل بیهقی، دریدا، متن، فرامتن.