علی صادقی منش - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

تردیدی نیست که پیش از ابوالفضل بیهقی، نثرنویسی در زبان فارسی رواج داشت و آثاری نیز در این حوزه نگاشته شده است؛ آنچه نقش ابوالفضل بیهقی را در تاریخ تطور نثر پررنگ میکند، جایگاه ویژه او در بهره گیری از ظرفیتهای هنری نثر است. در این پژوهش، به شیوه توصیفی تحلیلی، به بررسی تاثیر هنرورزی بیهقی در تاریخ بیهقی، بر تاریخ تطور نثر فارسی می پردازیم. بیهقی گرچه در اثرش، در کسوت یک راوی تاریخ و نه ادیب، سخن میگوید، ظرفیتهای روایی و هنری نثر را در والاترین سطح آن به کار میگیرد و ادبیت را، به معنای فرمالیستی آن، در نثر به کمال میرساند؛ این شیوه نگارش، نگرش ادبای همدوره و پس از بیهقی را به نثر دگرگون میسازد و تمایل به نثر نویسی، میان ادبا بیش از پیش رواج می یابد. تا پیش از بیهقی، گونه هنری و ادبی، نظم است و ادبیت نثر، آنچنان که شایسته است، به رسمیت شناخته نمیشود؛ ادبیت تاریخ بیهقی، امکانات گسترده ادبیت نثر را به اثبات رساند و از آنجا که پیوند نثر با امر جزئی و واقعیت طبق دیدگاه ارسطو پیوندی ناگسستنی است، ارجمندشماری نثر و امکانات اندیشگانی آن پس از ابوالفضل بیهقی، ادبیات فارسی و کارکردهای اجتماعی آن را غنی تر از پیش می سازد.

نثرنویسی، تاریخ تطور نثر، ادبیت، واقع گرایی.