رضیه موسوی فر - استادیار علوم سیاسی، دانشگاه حکیم سبزواری

شیوه حکمرانی و نسبت میان قدرت و اقتدار در تاریخ سیاسی کشورها، فارغ از میراث تاریخی، فرهنگ و گفتمان های هژمونیک در هر دوره نیست. لذا می توان بخشی از کنشهای سیاسی دیرپا و رایج دولتها را منتسب به این واقعیت تقربای جهانشمول کرد. میراث سیاسی مورد ادعا در منابع تاریخی و موثق حکومت سلجوقیان و غزنویان به روشنی قابل مشاهده و استناد است. با اندکی تامل و بررسی تطبیقی دو سند گرانمایه، یعنی تاریخ بیهقی و سیاستنامه - که توسط مورخی منصف (ابوالفضل بیهقی) و سیاستمداری توانا (خواجه نظام الملک طوسی) به رشته تحریر درآمده اند- میتوان این مدعی را به اثبات رسانید. هدف این پژوهش بررسی وضعیت توسل به مذهب برای حذف رقبا و مخالفین سیاسی توسط این حکومتها میباشد که از دید نگارنده استفاده از ابزار تکفیر و تفسیق برای از دور خارج کردن مخالفین در این دو سلسله حکومتی دارای مشابهت های زیادی است. سوالی که این نوشته در پی پاسخ آن می باشد این است که میراث سیاسی سرکوب دگراندیشان در دوران سلجوقیان که در کتاب سیاستنامه مشهود است چگونه سرنوشت تلخ حسنک وزیر در دوره غزنویان را رقم زد؟ فرضیه مبتنی بر تاثیر تعیین کننده شیوه های حکمرانی سلجوقیان در دوره غزنویان است. روش این پژوهش توصیفی-تاریخی است و از منابع کتابخانه ای استفادهشده است. نتیجه حاکی از تایید فرضیه است.

سلجوقیان، غزنویان، مخالفان سیاسی، حسنک وزیر، مذهب.