داریوش ضرونی - دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد واحد زاهدان
علی اکبر گرجی ازندریانی - دانشگاه شهید بهشتی دانشکده حقوق دانشیارحقوق عمومی
بهروز بهبودیان - استادیار گروه حقوق، سرپرست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

قانون اساسی به عنوان سندی که آرزوهای جامعه را در خود جای داده در مرحله عمل و اجرا همیشه با مشکلاتی روبرست. هرچند بخشی از اصول قانون اساسی مانند تشکیل ارکان حکومتی به طور معمول اجرائی شده و محقق می شوند، لیکن بخش مهمی از اصول قانون اساسی بدون حمایت دادگاه ها و محاکم قابلیت اجرائی ندارد، هدایت و ترغیب محاکم به توجه بیشتر به اصول قانون اساسی در رسیدگی های خود و استناد به این اصول، راه را برای اجرایی شدن بهتر قانون اساسی فراهم می نماید. در مطالعه رویه محاکم دو کشور مشخص گردید که در محاکم کیفری و حقوقی آمریکا، استناد به اصول قانون اساسی امری رایج است، در حالیکه در ایران استناد به اصول قانون اساسی در محاکم کیفری و حقوقی امری استثنائی و مربوط به چند اصل محدود است، در حالیکه اصول بیشتری از قانون اساسی قابلیت استناد در آرای محاکم را دارا هستند. استناد به اصول قانون اساسی در آرای دیوان عدالت اداری ،علی رغم ایرادات وارده قابل توجه است. استناد به اصول قانون اساسی در آرای محاکم آمریکا برای بی اثر کردن قوانین عادی مغایر با قانون اساسی است در حالیکه نظام حقوقی ایران فاقد چنین ظرفیتی است و در چنین شرایطی استناد به اصول قانون اساسی در ایران در دو وضعیت می تواند منشا اثر باشد. یکی در جائی که حکم قانون عادی وجود ندارد و دوم این که استناد به قانون اساسی، جنبه تکمیلی و تاکیدی در کنار استناد به قانون عادی به خود بگیرد زیبنده این قانون نمی باشد.

استناد, اصول, قانون اساسی, محاکم کیفری, محاکم حقوقی, محاکم اداری