محمد حسین امینی فرد - استادیارگروه باغبانی و مرکز پژوهشی گیاهان ویژه منطقه، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند.
سکینه خندان ده ارباب - گروه باغبانی. دانشگاه بیرجند
حمیدرضا فلاحی - گروه پژوهشی زعفران دانشگاه بیرجند
حامد کاوه - استادیار گروه تولیدات گیاهی و پژوهشگر پژوهشکده زعفران، دانشگاه تربت حیدریه

 به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف اسیدآمینه و وزن بنه مادری بر فعالیت آنتی­اکسیدانی و مواد موثره زعفران، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۹۶– ۱۳۹۵ در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل اسید آمینه در سه سطح (صفر، ۲ و ۴ لیتر در هکتار) و سه سطح وزن بنه مادری (۴-۱/۰، ۸-۱/۴ و ۱۲-۱/۸ گرم) در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد اسیدآمینه اثر معنی­داری بر میزان کروسین کلاله و میزان آنتوسیانین و کارتنویید گلبرگ زعفران داشت، به­طوری که بیشترین مقدار کروسین (۴/۲۷۰، برحسب جذب محلول آبی یک درصد در طول موج ۴۴۰ نانومتر)، آنتوسیانین (۲۸/۲۶ میلی­گرم در صد گرم وزن خشک) و کارتنویید (۹۵/۰ میلی­گرم در گرم وزن ­تر) از تیمار چهار لیتر در هکتار اسیدآمینه و کمترین مقدار کروسین (۵/۲۳۰)، آنتوسیانین (۲۳/۲۴ میلی­گرم در صد گرم وزن خشک) و کارتنویید (۷۱/۰ میلی­گرم در گرم وزن­ تر) از تیمار شاهد به­دست آمد. همچنین بین سطوح دو و چهار لیتر در هکتار اسیدآمینه تفاوت معنی­داری در این صفات مشاهده نشد. وزن بنه مادری نیز برخی صفات مورد مطالعه را تحت تاثیر معنی­دار قرار داد، به­طوری که کمترین مقدار پیکروکروسین کلاله (۷/۱۰۰، برحسب جذب محلول آبی یک درصد در طول موج ۲۵۷ نانومتر) از بنه­های ریز (۴-۱/۰ گرم) و بیشترین آن (۵/۱۰۸) از بنه­های درشت (۱۲-۱/۸ گرم) بدست آمد. همچنین اثر متقابل اسیدآمینه و وزن بنه مادری نیز شاخص­های سافرانال کلاله و فعالیت آنتی اکسیدان گلبرگ زعفران را تحت تاثیر معنی­دار قرار داد، به­طوری که بیشترین مقدار سافرانال (۸۲/۳۶، برحسب جذب محلول آبی یک درصد در طول موج ۳۳۰ نانومتر) و آنتی­اکسیدان (۲۶/۳۱ درصد) از بنه­های ۱۲-۱/۸ گرم و مصرف دو یا چهار لیتر در هکتار اسید آمینه بدست آمد. در مجموع، با مصرف اسید آمینه می­توان به بهبود خصوصیات کیفی زعفران در مسیر تولید ارگانیک این محصول کمک نمود.

آنتوسیانین, پیکروکروسین, سافرانال, کارتنوئید, کروسین