محمدمهدی وحیدی - دانش آموخته دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی (نویسنده مسئول) vahidi۲m@yahoo.com
سید محمد مهدیزاده - دانشیار دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی mahdizadeh۴۵@yahoo.com

یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ یک گره گاه تاریخی مهم برای ایالات متحده بود. در این روز بود که رضایت خاطر ناشی از صلحی که در میان بسیاری از ملت ها وجود داشت و با پایان جنگ سرد و نابودی کمونیسم آغاز شده بود، با ظهور یک دشمن تازه، به شکلی نمادین، پایان یافت. در این برهه، موضع گفتمانی رسانه های جریان اصلی ایالات متحده نسبت به دیگری و شرق نیز دچار تغییراتی شد. در این مقاله با اشاره به ایده رشد و کمال شخصیت در ادبیات داستانی و با توسل به ابزارهای تحلیلی نشانه شناسی اجتماعی تصویر، به بررسی نحوه برساخت هویت خودی و در مقابل آن، دیگری، در این دوران می پردازیم. به اعتقاد ما، تلویزیون جایگاه مناسبی برای تولید آن چیزی است که نظریه پردازان نشانه شناسی اجتماعی با عنوان «منبع نشانه ای» از آن یاد می کنند لذا در تحلیل خود بر یک سکانس استثنائی از سریال تلویزیونی میهن متمرکز شده ایم و پس از بررسی کامل این سکانس ملاحظه کرده ایم که در سریال میهن، خودی، تعریفی مشخص پیدا کرده است. او یک زن اروپایی تبار (امریکایی اصیل) است. از سوی دیگر، با مردی مواجه هستیم که به لحاظ خصوصیات ظاهری یک امریکایی اصیل محسوب می شود؛ اما به دشمن ایالات متحده پیوسته و در صدد انجام حمله ای علیه امریکاست و ما در تحلیل خود نشان داده ایم که سازندگان در کمال اختصار، به خطر خودی هایی اشاره می کنند که به خدمت دیگری درآمده اند و اکنون می توانند بار دیگر ایالات متحده را از درون تهدید کنند و مورد حمله قرار دهند. در تحلیل خود همچنین شیوه بازنمایی و حفظ نمایش چارچوب های هویتی پسانژادی و چندفرهنگی در ایالات متحده را مورد بازشناسی قرار داده ایم.

پسااستعمارگرایی, شرق شناسی, تلویزیون, هویت, منبع نشانه ای