قاسم انصاری منش - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه یاسوج
سیدمهدی جوکار - استادیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج

بیماری کوید ۱۹ از دسته بیماریهای واگیر و مسری با شرایط ویژه و خاص است . این بیماری با قابلیت مسری بودن، قابلیت انتقال در سطح وسیع و عمومی، سرعت بالا در انتشار، خطرناک بودن برای حیات جسمانی بشر و فقدان روش درمانی خاص برای آن مناسبات اجتماعی را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است . در این میان می توان از دانش فقه جهت نظام بخشی و قاعده مند نمودن این تغییرات سود جست. قاعده دفع ضرر محتمل از خود (ممانعت از انتقال بیماری به خود) و قاعده وجوب دفع ضرر محتمل از دیگران (ممانعت از انتقال بیماری به دیگران) می تواند از جهت تعیین شیوه مراودات اجتماعی افراد و ضمانت های اجرایی آن در ایام کرونا حائز اهمیت باشد.این تحقیق با روش مروری به ضمن تحلیل این دو قاعده اثر آن را در تغییر روشمند مناسبات اجتماعی بررسی نموده است چرا که انتقال این بیماری با خسارات فردی و اجتماعی همراه است، اگرچه اصل بر اباحه و آزادی اشخاص در رفتارهای اجتماعی اما به موجب این دو قاعده در مورد بیماران مبتلا به بیماری واگیری و نیز رفتار اشخاص در مواجهه با این بیماران را با محدودیت مواجه می کند. همچنین بررسی و تبیین اقتضائات متعددی این دو قاعده در حوزه احکام حکومتی از جهت تعیین وظایف حکومت ها در سطح کلان، برای تغییر مناسبات اجتماعی مانع حدوث ضرر محتمل که همانا انتشار بیماری است، می گردد. همچنین تمسک به این دو قاعده جهت تعیین وظایف سایر نهاد های اجتماعی از جهت مسئولیتی که در ممانعت از وقوع ضرر محتمل بر عهده دارند می تواند اثرات مثبت قواعد فقهی را در تغییر نظام مند مناسبات فردی و اجتماعی در ایام کرونا توجیه نماید.

کرونا، قاعده دفع ضرر محتمل، قاعده لاضرر و لاضرار در اسلام، مناسبات اجتماعی.