فریبرز درودی - عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران
مژده سلاجقه - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان
عادل سلیمانی نژاد - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان
نسرین قادری نیکو - کارشناس ارشد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج. ا. ایران

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی محیط رابط وبگاه کتابخانه ملی ج.ا. ایران و میزان مطابقت این وبگاه با مولفه های نیلسن با رویکرد مکاشفه ای  است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی با رویکرد  ارزیابی مکاشفه ای انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی از نوع محقق ساخته و براساس مدل نیلسن، شامل ده معیار اصلی و مولفه های فرعی آن بود. این سیاهه وارسی در دو بخش تنظیم شده، بخش اول شامل مشخصات کلی فرد، از جمله میزان تحصیلات و رشته تحصیلی است، و بخش دوم سوالهای مربوط به ویژگیها و عناصر محیط رابط وبگاه ها مورد بررسی است. جامعه آماری این پژوهش ۳۷ نفر از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی است. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش میزان مطابقت محیط رابط با مولفه های" وضعیت واضح بودن و قابل رویت بودن نظام"،" همخوانی بین نظام با دنیای واقعی" ،" ثبات و یکدستی"، "جنبه های زیبایی شناختی و طراحی ساده"،"تشخیص به جای یادآوری پیام ها" زیاد است. همچنین در مولفه های "کنترل و آزادی عمل کاربر"، "کمک به کاربر در جلوگیری و اصلاح خطاها"،" انعطاف پذیر و کارایی نظام"،"راهنمایی و مستندسازی" در حد متوسط و میزان مطابقت با مولفه "پیشگیری از خطا" بسیار کم است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد میزان همخوانی محیط رابط وبگاه کتابخانه ملی ج.ا.ایران با ۱۰ مولفه نیلسن، به طور کلی بالاتر از حد متوسط است. این وبگاه در برخی از معیارهای مدل نیلسن از سطح مطلویی برخوردار نبود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که رابط کاربر وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا. ایران با ارزشیابی نظام نیلسن از دید کاربران بصورت معناداری با ارزشیابی نظام نیلسن مطابقت دارد. با توجه به اهمیت معیار کمک به کاربر در شناسایی و اصلاح خطاها به نظر می رسد طراحان وبگاه کتابخانه ملی باید تاکید بیشتری بر مولفه های کمک به کاربران برای شناسایی خطا و اصلاح آن، مطلع ساختن کاربران از خطاهای احتمالی و موارد کاربردی داشته باشند تا بدین وسیله این معیار به وضعیت مطلوب و مورد انتظار کاربران برسد. همچنین امکانات راهنمایی و کمک باید بگونه ای باشد که اطلاعات مناسبی را درباره چگونگی انجام جست وجوی موفق را در اختیار کاربران قرار دهد. علاوه بر آن، ضرورت دارد تا ویرایش و اصلاح مشکلات رابط کاربر وبگاه در دستور کار مسوولان ذیربط قرار گیرد. افزایش آگاهی متخصصان علم اطلاعات در زمینه ویژگی های رابط کاربر وبگاه ها از طریق برگزاری دوره های آموزشی برای همکاری بهتر با طراحان وبگاه به کیفیت آن یاری می رساند.

ارزیابی مکاشفه ای, محیط رابط, مدل نیلسن, وبگاه کتابخانه ملی ج.ا. ایران