هادی رستمی - استادیار گروه حقوق دانشگاه بوعلی سینا همدان
واحد سلیمی - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

فایده­گرایی در خوانش بنتامی، یکی از مهم­ترین و ژرف­ترین نظریه­هایی است که حوزه تاثیر آن بر اخلاق و حقوق آشکارا مشهود است. فایده­گرایی هرچند تفسیرهای گوناگونی دارد، اما در قرائت بنتامی صرفا یک تفکر محض و به تعبیری مبل­نشینانه نیست و به دلیل ماهیت تجربی­اش افزون بر ساحت اخلاق، نظام قانون­گذاری را تحت سلطه و سیطره خود قرار داده است. این نظریه، آن­سان که از نامش پیداست، فایده را اصل اولیه می­داند و بر این پایه استوار است که تنها مفید بودن یا به بیان بهتر ضرورت کیفر این حق را مشروع می­سازد که انسان­ها بتوانند رنجی را به همنوع خود تحمیل کنند. بنابراین غایت و غرض کیفر آن است که بیشترین خوشبختی را برای بیشترین افراد تضمین کند و کیفری موجه است که باعث پیشگیری همگانی (فایده جمعی) شود. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن  بررسی و تحلیل رویکرد فایده­گرایانه بنتام به کیفر و طرح محورهای اساسی اندیشه او و تاثیرش بر آیندگان، به ارزیابی نقاط ضعف و قوت آن بپردازد.

اصل فایده, فایده گرایی, پیشگیری, لذت, الم