حمیدرضا متین فر - دانشیار گروه علوم ومهندسی خاک ، دانشگاه لرستان

سابقه و هدف : تجزیه و تحلیل خصوصیات خاک با استفاده از تکنولوژی آزمایشگاهی قدیمی در بعضی موارد میتواند بسیار گران و اغلب وقتگیر باشد، و در این حالت باید به فکر جایگزین کردن این روش ها با روش های پیش بینی ویژگیهای خاک بود ۱)، .(۲ به عنوان یک نتیجه این چنین میتوان گفت که بالا بودن قیمت تجزیه و تحلیل خصوصیات خاک، اغلب باعث میشود که یا تعداد نمونه های مورد مطالعه کم و یا سطح مورد مطالعه گسترده باشد. هدف از این تحقیق بررسی قابلیت طیف سنجی بازتابی در محدوده های مرئی (Vis)، مادون قرمز نزدیک (NIR)، و مادون قرمز میانی (MIR) برای پیشبینی ویژگیهای خاک است.مواد و روشها : تکنیکهای طیف سنجی در دو حالت آزمایشگاهی و مزرعه ای، محتوای آب خاک، بافت خاک، کربن خاک ، ظرفیت تبادل کاتیونی، کلسیم و منیزیم (قابل تبادل)، نیتروژن کل (N)، pH، غلظت فلزات و شبه فلزات، توده میکروبی و فعالیت آن را به خوبی برآورد می کنند.نتایج : به طور کلی، پیشبینی های انجام شده توسط طیف مادون قرمز میانی نسبت به مرئی-مادون قرمز نزدیک مناسب تر است، اما با این حال طیف مرئی-مادون قرمز نزدیک برای تعدادی از ویژگیها (مثلا بیولوژیکی) از مادون قرمز میانی برتر ی دارد. به نظر میرسد که پیشبینی های میدانی برای پارامترهایی همچون رس، آب، کربن آلی، فسفر قابل استخراج و نیتروژن و کربن کل، مشابه روشهای آزمایشگاهی بوده، ولی به این نکته توجه کرد که در مطالعه میدانی مسائلی مانند ناهمگونی نمونه، رطوبت و زبری سطح بر روی اندازهگیریها تاثیر گذارند.در هنگام استفاده از روش طیف سنجی بازتابی به عواملی همچون الف) ماهیت متغیر پیشبینی شده،ب(۶ کیفیت و انطباق آن با روشهای مرجع آزمایشگاهی و ج) ارائه هر چه بهتر دادههای ناشناخته توسط مجموعه واسنجی مورداستفاده؛ دقت کرد.نتیجه گیری: یک پتانسیل غیر قابل انکار برای استفاده از دامنه طیفی مرئی مادون قرمز نزدیک و مادون قرمز میانی برای برآورد سریع و کم هزینه خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی هم در آزمایشگاه طیف سنجی و هم در مزرعه برای سنجش خاک وجود دارد. دامنه گسترده ای از خصوصیات خاک می تواند با استفاده از باز تابش طیف برآورد شود.

مادون قرمز متوسط، مادون قرمز نزدیک ، پیشبینی، خاک، طیف سنجی، مرئی