جواد حیدری - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، شهر اهواز
منوچهر چیت سازان - عضو هیئت علمی دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز
سید یحیی میرزایی - عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

افزایش بی رویه جمعیت در سه دهه اخیر، محدودیت منابع آب های سطحی، فعالیت های کشاورزی، صنعتی، شهری و بهره برداری بیش ازاندازه از آبخوان ها باعث وارد آمدن خسارات جبران ناپذیری ازنظر کمی و کیفی به منابع آبی کشور ایران شده است. برای جلوگیری از ادامه افت کمی و کیفی، مدیریت بهره برداری و حفاظت از آب های زیرزمینی باید به عنوان یک اصل و پایه در برنامه ریزی های کشور قرار گیرد. مدیریت منابع آب زیرزمینی مستلزم شناخت کافی از سیستم آبخوان و نیز به کارگیری ابزاری است که بتواند عکس العمل تنش های مختلف کمی و کیفی وارده به آبخوان را در شرایط فعلی و آینده شبیه سازی کند. در این ارتباط با استفاده از مدل می توان شرایط واقعی در طبیعت را با دقت مناسبی شبیه سازی و به نتایج قابل قبولی دست یافت. محدوده مطالعاتی حوزه گاماسیاب در دشت صحنه-بیستون در شرق استان کرمانشاه واقع شده است. در این ناحیه تنها یک مورد تحقیق در بخش کوچکی از آبخوان انجام شده و شرایط حاکم بر سایر نواحی دشت مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا در تحقیق حاضر وضعیت آبخوان و ارتباط آب های سطحی و زیرزمینی در تمامی پهنه آبخوان دشت صحنه-بیستون با استفاده از کد MODFLOW ۲۰۰۰ توسط نرم افزار GMS v۱۰ شبیه سازی شد. نتایج به دست آمده از مدل نشان می دهد که بودجه آبی دشت صحنه-بیستون در سال آبی ۸۸-۸۷ منفی و برابر ۸۱/۲۲ میلیون مترمکعب در سال است. عمده ترین عامل تغذیه کننده آبخوان نیز تغذیه از رودخانه به میزان ۸۸/۲۴ میلیون مترمکعب در سال است و مهم ترین عامل تخلیه کننده آبخوان، پمپاژ از چاه های بهره برداری به میزان ۰۴/۳۶ میلیون مترمکعب در سال است. به نتایج مدل نشان می دهد که رودخانه گاماسیاب آبخوان را در دو ناحیه تغذیه می کند و در سایر نواحی آبخوان را تخلیه می کند. در مجموع ۳۵/۱۵ میلیون مترمکعب در سال توسط رودخانه آب از آبخوان تخلیه می شود.

بیلان بخشی, حوضه آبریز گاماسیاب, دشت صحنه-بیستون, شبیه سازی, مدل MODFLOW