کیومرث میرزائی - دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه اصفهان
مرتضی دهقان نژاد - استاد دانشگاه اصفهان
مرتضی نورائی - استاد دانشگاه اصفهان

ارتش سرخ شوروی در شهریور ۱۳۲۰/ اوت ۱۹۴۱ برای دست یافتن به خط تدارکاتی متفقین و به بهانه حضور مستشاران آلمانی در ایران، شمال ایران را به اشغال خود درآورد. طی حضور این ارتش در صفحات شمال و شمال غرب ایران جنبش هایی ناسیونالیستی در آذربایجان و کردستان ظهور یافت که حکومت مرکزی را تا مدتی دچار بحران کرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش شوروی در حرکت های گریز از مرکز در کردستان ایران در سال های ۱۳۲۰ش/ ۱۹۴۱- ۱۳۲۵ش/ ۱۹۴۶م. است. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع اولیه همچون مطبوعات و اسناد انتشار نیافته و منابع کتابخانه­ای صورت گرفته است. یافته­های پژوهش بیانگر این است که هدف اتحاد جماهیر شوروی از دامن زدن به گرایش­های قومی در مناطق کردنشین ایران این بود که از این طریق منافع سیاسی و اقتصادی خویش را تامین کند و بتواند پایگاهی برای نفوذ خود در ایران برای دوران پس از جنگ جهانی دوم ایجاد نماید و با توجه به سیاست­های پهلوی اول که خواستار از بین بردن زبان، تاریخ و فرهنگ کردها در چارچوب ذوب هویت­های قومی در هویت ملی بود و حمایت شوروی از کردها باعث واگرایی آنان از حکومت مرکزی شد و جریانات کردی ارتش شوروی را نه نیرویی اشغالگر، بلکه یک نیروی رهایی­بخش قلمداد کردند.

شوروی, مناطق کردنشین ایران, جمهوری کردستان, حکومت پهلوی