زهرا علیزاده بیرجندی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند
اکرم ناصری - دانشجوی دکترای تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول).

چکیده به­رغم محدودیت­های زنان عصر قاجار از جهت حضور در عرصه­های اجتماعی و اقتصادی، برخی از روایات تاریخی متضمن اشاراتی در باب مشارکت­های اقتصادی زنان در جامعه آن روز است. از میان منابع موجود، سفرنامه­ها به ویژه گزارش سیاحان خارجی بیشتر از سایر آثار به این مساله پرداخته­اند. نتایج حاصل از بررسی­ها نشان می­دهد که زنان عصر قاجار اعم از زنان شهری، روستایی و عشایری براساس موقعیت، تجربیات و توانمندی­هایشان در عرصه­های اقتصادی فعالیت داشته­اند. در بین این زنان، زنان شهری تحت تاثیر افکار روشنفکران و ورود نوگرایی، حوزه­های فعالیت اقتصادی خود را گسترش داده و در مواردی در جراید نسوان، ایده­هایی را در جهت تقویت اقتصاد بومی و خودکفایی ابراز نمودند. پژوهش حاضر بر آن است با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی ضمن تحلیل و بررسی نحوه­ی مشارکت اقتصادی زنان و ابعاد مختلف آن در گونه­های زیست شهری، روستایی و عشایری در عصر قاجاریه به تبیین اندیشه­های نوگرایانه در میان زنان طبقه شهری بپردازد.

واژگان کلیدی: زنان شهری, زنان روستایی, زنان عشایر, قاجار, مشارکت های اقتصادی, نوگرایی