امید عودباشی - دانشجوی دکتری مرمت اشیاء تاریخی و فرهنگی ، دانشکده مرمت ،دانشکده هنر
سید محمد امین امامی - استادیار و عضو هیئن علمی ، دانشکده مرمت ،دانشکده هنر اصفهان
پرویز دوامی - استاد و عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی و علم مواد ، دانشگاه صنعتی شریف

در این مقاله تعدادی از ظروف فلزی بدست آمده از محوطه باستانی سنگ تراشان خرم آباد لرستان متعلق به هزاره اول ق.م جهت شناسایی فرایند آلیاژ سازی و تکنینک ساخت مورد آزمایش قرار گرفتنه اند. این آزمایش ها با استفاده از روش های آنالیز دستگاهی ICP-OES جهت شناسایی ترکیب آلیاژ و متالوگرافی جهت شناسایی و ریز ساختار و روش ساخت و شکل دهی این نمونه ها انجام پذیرفته است. نتایج این بررسی نشان می دهد که ترکیب این اسیاء در اصل از دو جزء مس و قلع تشکیل شده است و الیاژ مورد استفاده برنز کم قلع ، همگن و تک فاز است. میزان قلع مورد استفاده در ترکیب آلیاژ تا اندازه ای بوده است ه برنز تا حد امکان بدون خطر شکنندگی جهت شکل دهی و ساخت ظرف مورد عملیات مکانیکی قرار گیرد. جدای از قلع عناصر آلیاژی در نمونه های مختلف د رحد ککمتر از یک درصد، شامل روی و فسفر در همه نمونه ها و آهن سرب و ارسنیک در برخی نمونه ها هستند . نتایج بررسی های متالوگرافی نیز نشان دهنده استفاده از عملیات چکش کاری به همراه تابکاری جهت ساخت این ظروف است.

فلز گری کهن ، لرستان ، برنز ، قلع ، ساختار شناسی ، کار سرد ، تابکاری