مهدی نیک خواه ممان - گروه علوم و صنایع غذایی ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد
محمدباقر حبیبی نجفی - گروه علوم و صنایع غذایی ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد
مریم هاشمی - گروه بیوتکنولوژی میکروبی، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
رضا فرهوش - گروه علوم و صنایع غذایی ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد

زمینه مطالعاتی: استفاده از ترکیب برخی از اسانس های گیاهی می تواند منجر به تشدید فعالیت ضدقارچی آن ها علیه قارچ های مولد فساد در میوه ها شود. هدف: این مطالعه به منظور بررسی فعالیت ضد قارچی و اثرات هم افزایی ترکیب اسانس های گیاهی شامل آویشن شیرازی، رزماری، دارچین و مرزنجوش برعلیه قارچ های مهم مولد پوسیدگی پس از برداشت در میوه سیب انجام شد. روش کار: دراین پژوهش ابتدا خواص ضد قارچی اسانس های گیاهی علیه میکروارگانیسم های موثر در پوسیدگی سیب شامل بوتریتیس سینه­رآ ، پنی­سیلیوم اکسپانسوم و آلترناریا آلترناتا به روش رقت سازی در آگار به منظور تعیین حداقل غلظت مهار کنندگی(MIC) به مدت ۷ روز مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد اثرات هم افزایی ترکیب های ۲تایی اسانس  به روش چکر بورد  بررسی شد و در نهایت آزمایشات in vivo بر اساس اندازه گیری قطر زخم حاصل از فعالیت قارچی بر روی میوه سیب صورت گرفت. نتایج: اسانس آویشن با µg/mL۱۲۵۰MIC= برای قارچ های آلترناریا آلترناتا و پنی­سیلیوم اکسپانسوم وµg/mL۶۲۵ برای بوتریتیس سینه­رآ و اسانس دارچین با µg/mL۱۲۵۰MIC= برای آلترناریا آلترناتا و بوتریتیس سینه­رآ و µg/mL۲۵۰۰ برای پنی­سیلیوم اکسپانسوم در مقایسه با اسانس های رزماری و مرزنجوش اثرات مهارکنندگی بیشتری را نشان دادند. اثر هم افزایی در مورد ترکیب های ۲تایی آویشن – رزماری و آویشن - دارچین با ۵/۰FIC≤ (حداقل غلظت مهار کنندگی تلفیقی) بر علیه بوتریتیس سینه­رآ و آلترناریا آلترناتا مشاهده شد. ترکیب های ۲­­تایی دارچین – مرزنجوش و آویشن- دارچین نیز این اثر هم افزایی را در مهار رشد پنی­سیلیوم اکسپانسوم نشان دادند. همچنین نتایج حاصل از آزمایشات in vivo اثر هم افزایی ترکیب آویشن - دارچین در مهار رشد هر ۳ قارچ مولد فساد در میوه سیب را به خوبی مشخص کرد. نتیجه گیری نهایی: تیمار ۲تایی آویشن-دارچین اثر مهارکنندگی بیشتری نسبت به تیمارهای تکی این اسانس ها نشان داد و بیشترین اثر مهارکنندگی آن بر روی بوتریتیس سینه­رآ (قطر ضایعه ۵ میلی متر)، در روز ۱۰ و دمای °C۲۵  مشاهده شد.

اسانس های گیاهی, اثرات هم افزایی, مهار رشد قارچ, حداقل غلظت مهارکنندگی تلفیقی